Historiestuk op zolder manege

22 december 2009 om 00:00 Nieuws

Verbazing alom, maar ook herkenning bij het oudste familielid, Johan den Toom, huisarts in ruste en broer van de gebroeders die de bekende manege in Doorn runnen. Als groot kunstliefhebber ontfermde hij zich over de enorme gouache en reconstrueerde uit archieven en herinneringen stukje bij beetje het verhaal achter het historiestuk.

Kunst ruim 60 jaar vergeten op een zolder Heerlijk die winter. Vrije dagen, alle schaatsbanen overvol, toertochten die gereden kunnen worden, sneeuwwandelingen maken en voor wie het te koud vindt: ga de zolder opruimen. Tijdens een dergelijke actie werd enige tijd geleden in Maarn een unieke vondst gedaan van een doos met ruim 5000 negatieven uit de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw. In Doorn bleek onlangs een zolder ook schatkamer te zijn. Bij Manege Den Toom aan de Drift kwam een schitterende gouache (schilderij) van 3,15 meter lang en 1 meter hoog van de zolder rollen!

door Nicole van der Schaaf

Want dat is het, een historiestuk. Het stelt namelijk een scène voor uit de hongerwinter -1944 - tijdens de 2de Wereldoorlog.

Gouacheverf is een verf op waterbasis, maar het verschil met échte waterverf, aquarelverf, is het feit dat de eerste dekkend is en niet de transparantie heeft van aquarelverf. In gouacheverf komen zware, vaak primaire tinten goed tot hun recht. Dat is goed te zien op de ‘Hongerwinter’ waar vooral de stralende blauwe kleuren een hoofdrol kregen van de schilder. Een van de nadelen van aquarel- en gouacheverven is de lichtgevoeligheid. Op enkele verdwenen stukjes na is de Hongerwinter mooi intact gebleven en zijn de kleuren na ruim zestig jaar op de zolder nog vrijwel onaangetast. Weinig temperatuurwisselingen, geen licht, geen vocht en geen muizen droegen bij aan het behoud.

De gouache is ooit gemaakt in opdracht van vader Den Toom die toentertijd in Capelle aan de IJssel een kruideniers- en melkzaak dreef. Zijn winkel vormde een centraal punt in het toen nog kleine dorp, dat als vanzelfsprekend aangewezen werd als voedselverdeelpunt - de ‘gaarkeuken’ - in de barre winter van 1944. Rond de middagklok kwam een vrachtwagen uit het platgebombardeerde Rotterdam met soep, hutspot of welke andere eenpansmaaltijd dan ook. De (melk)bussen met voedsel werden op de stoep voor de winkel en gezet en het winkelpersoneel zorgde voor de uitdeling aan de dorpsbewoners.

Op de gouache is een lange rij met mensen, kinderen en ouderen, met pannetjes en emmertjes te zien. Ze hebben het ijskoud, ze hebben honger en ze zijn broodmager.

Aan het eind van de rij staat juffrouw Leusink, een plaatselijke wethouder die toezicht houdt op een eerlijke verdeling. Naast deze toenmalige wethouder zijn ook andere dorpsgenoten door de kunstenaar zeer herkenbaar in beeld gebracht.

In het restauratieatelier Sterken in Beekbergen is de grote gouache prachtig en zeer vakkundig gerestaureerd en voorzien van een steundoek voor het behoud. Nu nog een goede bestemming ervoor vinden in een historisch museum of oudheidkamer.