Een pastor met een open deur

DRIEBERGEN - ,,Die stond bijna altijd open”, zegt ds. Ton van Vliet, wijzend op de deur van zijn werkkamer in verpleeghuis Nassau Odijckhof. ,,Daardoor heb ik veel mensen ‘in het voorbij gaan’ gesproken en leren kennen. Er ontstonden dan wandelganggesprekjes. Dat was een wezenlijk deel van mijn werk. Want die gesprekjes doen er toe. Het is belangrijk dat mensen gehoord worden en dat je ze bij naam kent.” Bijna acht jaar lang behartigde hij het pastoraat voor de Interkerkelijke Stichting Zorgvoorzieningen De Brug waarbij hij, qua uitvoering, vooral de bewoners van Nassau Odijckhof en het belendende zorgcentrum Sparrenheide bediende. Komende zondag neemt hij tijdens een speciale dienst in de Grote Kerk afscheid, omdat hij eind augustus als wijkpredikant van de Protestantse Gemeente te Rhenen aan de slag gaat.

door Jan de Beer

Ton van Vliet, die vóór zijn ‘Driebergse periode’ als wijkpredikant in Vianen werkzaam was, heeft met de wijze waarop hij invulling gaf aan zijn pastorale taak in de Driebergse zorgcentra veel lof geoogst. Van Vliet is een joviale en betrokken man die het belangrijker vindt dat mensen ‘gezien en gewaardeerd worden’ dan dat hij ‘direct met de Bijbel klaar staat’.

,,Drie kwart van de bewoners hier is dementerend”, zegt hij. ,,Dat betekent dat je je werk met hart en ziel moet doen. Men zocht destijds een pastor die ook veel op de afdelingen actief kon zijn. Geen kamergeleerde, geen vergadertijger, maar een mensen-mens. Tja, dat is mij op het lijf geschreven.” Hij erkent dat zijn pastorale taak in deze omgeving niet echt licht was, ook omdat hij nogal eens een begrafenis moest begeleiden, maar wel zeer bevredigend. ,,Het is zoeken naar mogelijkheden. Naar momenten waarbij er sprake is van aanhaken, vooral bij vieringen.”

Als voorbeeld noemt Van Vliet de keuze van de gezangen. ,,Met eigentijdse teksten, zoals die van Huub Oosterhuis, doe ik de meesten hier geen plezier. Maar wel met psalmen als ‘’t Hijgend hert’ of ‘De Heer is mijn herder’. Die boekenkast is bij hen nog in tact. En ik heb mij moeten leren aanpassen aan hun boekenkast. Als ze maar een paar regels meezingen en ik zie vervolgens een glimlach of een twinkeling in de ogen, dan is dat een reactie waar ik blij mee ben.”

Volgens Ton van Vliet is het als pastor in een zorgcentrum van groot belang om mensen in hun waarde te laten: ,,Mijn levensmotto is een dichtregel van dr. Okke Jager: ‘Hoe kostbaar is een kwetsbaar mens’. Dat was destijds ook de motivatie om hier te solliciteren. Niet helpen vanuit de hoogte of moraliseren, maar alledaagse gesprekken hebben, een kopje koffie meedrinken en vooral op basis van vrijheid mensen er bij trachten te betrekken.”

De laagdrempelige invulling van zijn pastorale taak speelde ook een rol bij het realiseren van een stiltecentrum in Nassau Odijckhof. Mede dankzij Van Vliet beschikt het verpleeghuis sinds vorig jaar over de ‘Brugkapel’, een spirituele ruimte waar een andere sfeer heerst dan in de werkruimtes en waar iedereen welkom is, ook wijkbewoners. Er ligt een intentieboek, gesprekskringen komen er bijeen, maar er worden soms ook gewoon liederen uit de oude doos gezongen. Boven, in de gemeenschapsruimte vinden tevens twee maal per jaar herdenkingsbijeenkomsten plaats, met de familie van overleden bewoners. Platte stenen, die Van Vliet samen met zijn vrouw Annette tijdens vakanties in Frankrijk verzamelt, waarop de namen en geboorte- en sterfdata van de bewoners staan vermeld liggen dan op een rij met een waxinelichtje er bij. Er klinkt muziek, er zijn gedichten en de namen worden genoemd. ,,Dat is een heel rijk gebeuren”, zegt Van Vliet en voegt er aan toe grote waardering te hebben voor alle medewerkers, families en vrijwilligers die samen de kwaliteit van de zorg bepalen.

In zijn stem klinkt nog steeds veel betrokkenheid bij zijn huidige pastorale taak. Maar over een maand zal die taak, als wijkpredikant in Rhenen, weer een geheel andere invulling krijgen. ,,Ik ben nu 56 jaar, en ik heb mij afgevraagd of ik dit werk nog 10 jaar met dezelfde intensiteit kan doen. Bovendien ging het ook weer prikkelen om als wijkpredikant middenin een gemeente te staan, met jong en oud, met dopen en trouwen, en wellicht ook met maatschappijkritische gesprekken. Het is een Cadeau met een hoofdletter dat ik deze kans gekregen heb.” Van Vliet ziet het als een uitdaging om in deze tijd van toenemende secularisering aan de slag te gaan in een actieve wijkgemeente met veel jongeren. ,,Anders dan de afgelopen jaren gaat het daar niet alleen om het bieden van vertroosting” zegt hij. Hij toont een pas aangeschafte BlackBerry en lacht: ,,Eén van de voorwaarden was om kennis te hebben van de nieuwe sociale media, dus ik ben mij nu aan het bekwamen in het twitteren.”