15 maart: Lezing ‘De weg van de muzikale passie’. Door Ad Verhage

Dinsdag 15 maart 20:00 uur, Kerkgebouw De Ark.

Kerkmusicus Ad Verhage vertelt over de ontwikkeling van de passie als onderdeel van de liturgie in de stille week.

Wie de term ‘passie’ hoort als muzikaal fenomeen, zal al gauw denken aan de Mattheus-passie of de Johannes-passie van Johann Sebastian Bach. En terecht; nergens ter wereld worden zoveel uitvoeringen gegeven van Bachs meesterwerken als in Nederland. Je hoeft maar een paar kilometer te rijden om ergens in maart of april een uitvoering ervan bij te kunnen wonen. 

Nu kwamen de passies in Bachs tijd niet zomaar uit de lucht vallen. De muzikale passie ontwikkelde zich in de eeuwen daarvoor, vooral vanuit de katholieke erediensten in de stille week. Daarvan zijn al voorbeelden bekend uit de 9e eeuw. Het lijdensevangelie werd dan gezongen door een ‘verteller’ terwijl de woorden van Christus door een andere zanger werden vertolkt. In de eeuwen daarna kwam er een koor bij dat de woorden van het volk of de hogepriesters vertolkte;  geleidelijk werd ook steeds vaker meerstemmigheid toegepast. Zo stond Bach op de schouders van zijn muzikale voorvaderen bij het componeren van zijn passies. Uiteraard speelde de Lutherse visie op muziek in de eredienst daarbij een belangrijke rol. 

In deze lezing zal Ad Verhage uitleggen hoe de passie zich ontwikkelde tot aan het hoogtepunt ervan bij Bach, maar ook in de eeuwen daarna. De twee bekende passies van Bach, die naar Johannes en die naar Mattheus komen aan bod. De lezing wordt voorzien van veel luistervoorbeelden, zodat de bezoeker een helder beeld krijgt van een bijzondere ontwikkeling in de kunst- en muziekgeschiedenis. 

Vooraf aan de lezing, op 12 maart zal in de serie Westerkerkmuziek de Johannes Passie van Bach worden uitgevoerd, niet in de meest gebruikelijke versie, maar zoals Bach dit werk zelf uitvoerde in 1725.? De verschillen tussen deze versie en de meest bekende versie (uit 1739) worden toegelicht.