Weldaad voor de maatschappij

Als er elders werk aan de winkel is móét je de Heuvelrug wel verlaten. Dan bof je geweldig als je kunt logeren in een ander nationaal park, in ons geval het ‘Drents Friese Wold’ in het noorden. Zonder twijfel een van de mooiste stukken van ons land. Lekker ruig coulissen landschap, doorzichtig bos, mooie oude boerderijen en wonderwel veel aandacht voor cultuur, zelfs in de kleinste dorpen.

Wij logeerden in het gehuchtje ‘Wateren’, nabij Diever en Vledder, en tijdens de speurtocht naar de geschiedenis en wat daarvan rest van de ‘Maatschappij van Weldadigheid’, stuitte ik op een fraai boekwerk waarin het Landgoed Maarsbergen en de ‘Maatschappij’ in één adem genoemd worden. Een onverwachte heuvelrugconnectie op de grens van Friesland en Drenthe: twee landgoederen met een totaal verschillende achtergrond.

Door Nicole van der Schaaf

De ‘Maatschappij van Weldadigheid’ is in 1818 bedacht en gerealiseerd door Johannes van den Bosch. Deze visionair startte zijn loopbaan als apothekers leerling en eindigde als minister van Staat. Aan het begin van de 19de eeuw leefde een groot deel van de Nederlandse bevolking onder buitengewoon armoedige omstandigheden. Er bestond nog geen sociaal vangnet, er was geen leerplicht voor kinderen, geen ziekenfonds en geen woningwet. In de grote steden woonden gezinnen in sloppen en stegen, in kelders en krotten zonder enig uitzicht op een beter leven. Johannes van den Bosch ontwikkelde een plan om die schrijnende armoede te bestrijden. Van Koning Willem I kreeg hij carte blanche om in het –toen nog – Drentse niemandsland landbouwkoloniën te ontwikkelen waar de stedelijke paupers werk, onderdak, scholing en goede zorg zouden krijgen.

Zo ontstonden Frederiksoord, Wilhelminaoord en Boschoord in het Drentse land. De lange, bewogen geschiedenis van de kolonisten is zeker succesvol te noemen; duizenden gezinnen startten er een nieuw, beter leven en hun kinderen en kindskinderen vlogen uit over de wereld. Alleen al in Nederland hebben 800.000 mensen hun wortels in de Koloniën van Weldadigheid. In het Koloniemuseum in Vledder kom je in de database van de oorspronkelijke ‘Koloniekonten’, zoals ze plaatselijk genoemd worden, nogal wat bekende Nederlanders tegen. Zelf nakijken of men voorouders heeft in de koloniën kan op: www.drenlias.nl

De heuvelrugconnectie van de ‘Maatschappij van Weldadigheid’ komt tot uiting in het boek ‘Waardevol Groen’. In het hoofdstuk ‘Huizen bouwen of juist niet’ vertellen eigenaren/beheerders van Landgoed Maarsbergen én het landgoed Frederiksoord/Maatschappij van Weldadigheid over hun overwegingen en plannen om het landgoed en de opstallen in een zo goed mogelijke staat te behouden voor de toekomst. Het bouwen van huizen is daarbij een belangrijke bron van inkomsten voor het landgoed en stelt beheerders in staat broodnodige restauraties en andere werkzaamheden uit te voeren die nodig zijn voor een verantwoord behoud en beheer. Helaas is ‘Waardevol Groen’ niet in de handel. Het is wel te downloaden op: www.innovatienetwerk.org/rapporten

Re: kunstenvliegwerk@kpnmail.nl

Bij de afbeelding:

Een ‘Koloniewoning’ zoals die werd toegewezen aan de Drentse kolonisten in de 19de eeuw. Foto: K+V