Nieuwe natuur vergt veel vergaderen en overleggen

Op 11 oktober is het tien jaar geleden dat minister Veerman het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug opende. Belangrijkste doelstellingen waren: de natuur in het park beschermen en vergroten, recreatie en educatie bevorderen en cultuurhistorie herstellen.

Het overlegorgaan Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug moest deze doelen verwezenlijken. Door bezuinigingen, planologische belemmeringen en voortdurende bestuurlijke reorganisaties bleek dat geen gemakkelijke taak. Toch is voorzitter Dick Wijte niet ontevreden over het resultaat.

door Wimco in ’t Veld

Zeker op de relatief dichtbevolkte Utrechtse Heuvelrug is nieuwe natuur ontwikkelen een kwestie van veel overleggen en vergaderen. Dit gebied is nu eenmaal dichter bevolkt dan de omgeving van pakweg Nationaal Park het Drents-Friese Wold. Ook is het ruimtegebruik hier intensiever.

In het overlegorgaan Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug (NPUH) praten alle belanghebbenden mee: natuurorganisaties, landgoedeigenaren, recreatieondernemers, agrariërs, gemeenten, het recreatieschap, de provincie Utrecht en het ministerie van EZ. De organisatiestructuur werd in de loop der jaren complexer. In 2008 ging het NPUH deel uitmaken van een ander, groter overlegorgaan: Heel de Heuvelrug. Sinds eind 2012 valt dat weer onder de Gebiedscommissie Utrecht-Oost.

De voormalig burgemeester van IJsselstein Dick Wijte geeft als onafhankelijk voorzitter leiding aan het veranderingsproces. Hij voelt zich als een vis in het water in het vergadercircuit. ,,Ik ben geïnteresseerd in flora, fauna en geomorfologie, maar ik ben in 2005 benoemd vanwege mijn bestuurlijke capaciteiten. Binnen het overlegorgaan heb ik contact met veel mensen die meestal maar op één belang zijn gericht. Mijn taak is om het geheel bij elkaar te brengen en de zaken te coördineren. Daarnaast ben ik richting externe partijen belangenbehartiger van het Nationaal Park.”

Heide

Typerend voor de bestuurder is wat hij als grootste succes in de afgelopen tien jaar noemt: ,,Alle belanghebbende partijen hebben elkaar gevonden in een processueel standpunt over de ontwikkeling van de Heuvelrug. Iedereen kent elkaar en weet waar de prioriteiten liggen.”

Meetbaarder zijn de resultaten die geboekt zijn op het gebied van natuurbescherming en -herstel. Zo staat her en der op de Heuvelrug de heide er beter voor, zijn diverse bijzondere plantensoorten beter beschermd en hebben uitheemse bomen plaatsgemaakt voor de oorspronkelijke vegetatie, zoals beuken. Overigens hoeven niet alle exotische planten en bomen in het gebied te wijken.

Een nieuwe verbinding tussen bestaande natuurgebieden is de ecopassage Plantage Willem III bij Elst. Voor twee andere faunapassages zijn de plannen vrijwel rond. Deze moeten de bossen aan weerszijden van de N227 (tussen Doorn en de A12) en de N226 (tussen Leersum en de A12) met elkaar verbinden. Het geld voor de aanleg is al opzij gezet. ,,Als het goed is, zijn beide passages er over twee jaar. Maar in deze tijden van bezuinigingen zeg ik: ‘Een ecoduct staat er pas als het er staat.’”

Vergroting

Een enorme vergroting van het Nationaal Park is de geplande uitbreiding met een aantal terreinen benoorden de A12. Door de Leusderheide, landgoed Den Treek-Henschoten, delen van het Zeisterbosch en natuurgebieden als Bornia en Noordhout erbij te trekken gaat in één klap de totale oppervlakte van 6.000 naar 10.000 hectare. ,,Al jaren is daar sprake van”, zegt de voorzitter. ,,Voor ons jubileum zou het mooi zijn als de vergroting in oktober officieel een feit is.”

Op het gebied van natuurgerichte recreatie heeft het NPUH weinig resultaten kunnen boeken, geeft de voorzitter toe. De tegenstrijdige belangen tussen alle partijen en planologische problemen hebben de uitvoering van veel mooie voornemens verhinderd. Kleine succesjes zijn de aanleg van een fietspad als het Let de Stigterpad, de verbeterde aansluiting tussen enkele wandelpaden en de Groene Entrees. De groter opgezette Poorten zijn nog niet echt van de grond gekomen.

Sprengen

Daarentegen is het herstel van de cultuurhistorische waarden op de Heuvelrug de afgelopen tien jaar voorspoedig verlopen. Meeliftend op Agenda 2010 van de provincie Utrecht heeft het NPUH historische parken, vijvers en gebouwen in hun oude luister hersteld, grafheuvels zichtbaar gemaakt en opgedroogde sprengen weer doen stromen.

De komende jaren zal het, als gevolg van de door Rijk en provincie aangekondigde bezuinigingen, niet gemakkelijker worden om het NPUH verder aan te pakken, zegt Wijte. ,,Onze speelruimte wordt steeds kleiner. We zullen nóg scherper moeten zijn en in een vroeg stadium met planologisch goed onderbouwde plannen moeten komen, waarvan de cofinanciering al geregeld is. Er blijft genoeg over om te doen, maar we moeten wel de tijd krijgen. Het is mooi geweest met alle organisatorische aanpassingen. Het is nu tijd voor de uitvoering.”

Voor het tienjarig bestaan is een jubileumprogramma vol activiteiten samengesteld. Op www.np-utrechtseheuvelrug.nl/jubileum staat het complete overzicht.