Van Doesburg maatgevend
7 januari 2010 om 00:00 NieuwsGepassioneerd stelde hij zich op als ‘constructeur van het nieuwe leven’. Dat klink groots en verheven en, zowel in onze tijd als in die van Van Doesburg, zullen er velen zijn die zo’n allesomvattend plan van veranderingen als arrogant zullen ervaren. Maar Van Doesburg en veel collega’s met hem geloofden er in. Hun vormrevolutie heeft ook wel wat bereikt. Binnen de beeldende kunst, de bouwkunst, de toegepaste kunst en de typografie zijn onze hedendaagse vormen en/of kleuren vaak direct terug te voeren op de ideeën van Van Doesburg en zijn geestverwanten van de ‘De Stijl’ groep.
door Nicole van der Schaaf
Spraakmakend communicatiemiddel van deze club kunstenaars was het door Van Doesburg geïnitieerde tijdschrift ‘De Stijl’. Op internationaal niveau communiceerden kunstenaars in dit blad over kunst, vormgeving, film, muziek en dans. Het groeide uit tot een openbaar forum waarin steeds meer buitenlandse kunstenaars - Duitsers, Fransen, Russen en kunstenaars uit Oost-Europa, in contact kwamen met elkaar.
Op de tentoonstelling in Leiden lagen schitterende voorbeelden van diverse jaargangen van het tijdschrift. Opvallend is de fraaie typografie waarvoor bijzondere letters en vormobjecten zijn gebruikt. Van Doesburg was als ontwerper hiervoor verantwoordelijk en, ondanks de opvallende vorm, is de leesbaarheid uitnodigend gebleven. Het is gedrukt in ‘boekdruk’, een hoogdruktechniek, waarbij alleen de hoog gelegen delen worden afgedrukt. Dat is heel arbeidsintensief, zeker als men er iets bijzonders van wil maken zoals Van Doesburg dat deed. Maar het zou nog jaren duren voordat de opmars van de offset drukkers (offset is een vlakdruktechniek) in gang gezet werd en de oude boekdrukpersen veelal bij het oud ijzer belandden.
Die boekdrukjuweeltjes van Van Doesburg brachten mij op enkele ‘undercover’ drukkers op de Heuvelrug. Ze lopen er niet mee te kijk maar zowel in Doorn als in Maarn zijn enkele actieve leden gevestigd van ‘Drukwerk in de Marge’, een vereniging die zich bezig houdt met de instandhouding van ons typografisch erfgoed. Op oude, gerestaureerde boekdrukpersen en met oude loden en houten letters drukken zij - vaak in opdracht - evenzo fraaie teksten en prenten als de avantgarde kunstenaars uit het interbellum. Wellicht een aardig idee om de volgende kerst- en nieuwjaarskaart als zo’n mooi boekdrukjuweel te laten uitvoeren. U hebt nog even de tijd....
Ga kijken bij een van die drukkers op de Heuvelrug! Kijk voor adressen en telefoonnummers op:
u www. drukwerkindemarge.com
