Wal volop in belangstelling

MAARSBERGEN - Tot voor kort werd de grenswal ten zuiden van Woudenberg en ten noorden van Maarsbergen niet erkend als een belangrijk landschappelijk en cultuurhistorisch element. Deze grenswal, met een lengte van 5 kilometer, geeft de grens aan tussen de toenmalige gemeente Maarn en de gemeente Woudenberg. Ook geeft hij de begrenzing aan van het voormalige landgoed Maarsbergen. Het is met name aan landschapcoördinator Kees van Lambalgen te danken dat de wal nu weer volop in de belangstelling staat.

door Han Overkamp

Na langdurig vooronderzoek is Van Lambalgen in 2006 gestart met de voorbereidingen voor een voorstel om de wal te restaureren. Inmiddels ligt er een uitgewerkt projectvoorstel, ondersteund door het programmabureau Vallei, bij de Provincie Utrecht.

Gefaseerd

Dit voorstel behelst het renoveren van de wal waar mogelijk. Het werk zal gefaseerd worden uitgevoerd in opdracht van de gemeenten Woudenberg en Utrechtse Heuvelrug en onder begeleiding van Landschap Erfgoed Utrecht. Naast het herstel van de wal zijn er andere belangrijke doelstellingen in het projectvoorstel beschreven. Ten eerste het herstel van de streekeigen beplanting, waaronder elzensingels, waardoor landschappelijke en ecologische kwaliteiten meer op de voorgrond zullen komen. Ook het aanleggen van enkele poelen zal in het plan worden uitgewerkt, hetgeen de natuurwaarde zal verhogen.

Ten tweede zal middels het geven van publieksvoorlichting, in de vorm van plaatsing van informatieborden en het inrichten van een recreatieplek, de belevingswaarde van het landschap vergroot worden. Fietsers en wandelaars zullen daar hun voordeel mee kunnen doen. De onderliggende basis is de ontginningsgeschiedenis, die nog steeds ter plekke is af te lezen in het landschap. De eerste ontginningen in dit gebied vonden plaats vanaf de twaalfde eeuw. Monnikken van de Abdij van Leusden laten dan de Monnickenwetering uitgraven ten behoeve van de afwatering. Daarna wordt de Monnickendijk, de grenswal, aangelegd om de inloop van vreemd water tegen te gaan.

Aan de oostzijde wordt de Zeeghsloot gegraven, nu de Zegheweg. Vanaf het jaar 1240 werd het grote moerasgebied ten noorden van de grenswal geleidelijk aan ontgonnen. Het betreft het gebied van de Wetering, de Slappendel en de Ekris. De betreffende ontginningseenheden zijn veelal nog in het terrein waarneembaar en leiden er dus toe dat de geschiedenis van het landschap thans nog zichtbaar is. Grote delen van de wal zijn nog aanwezig en grotendeels intact. Zij zijn dus ongeveer 800 jaar oud. Op landgoed Anderstein is het de Hinderdijk, waarin al enkele jaren de ijsvogel broedt Het gedeelte dat in eerste instantie wordt hersteld en waaraan inmiddels al is gewerkt, is gelegen tussen de Maarsbergseweg en de Rumelaarseweg.

Boerderij ‘Achter de Wal’ (foto) is genoemd naar de grenswal. Maar op het grondgebied van deze boerderij is die echter helemaal verdwenen.