Heuvelrug natuurlijk: De Boerenzwaluw rondom het erf

Eén zwaluw maakt nog geen lente, maar een groepje dat als messen door de avondlucht klieft of laag over het water scheert bezorgt menigeen warme zomeravondkriebels. De boerenzwaluw is een goedgeklede luchtacrobaat, nog net iets beter dan de huiszwaluw. Het onderscheid is de kleur van de rode boerenzakdoek bij de een, tegenover het wit van een tafelservet bij de ander. Die slippen schijnen overigens extra aantrekkingskracht bij de vrouwtjes te hebben. Hoe langer de staartpunten hoe meer succes. Past naadloos in Darwins theorie van ‘the survival of the fittest’, want met langere staartpunten ben je wendbaarder om meer insecten te vangen. En dat ziet de vrouw graag bij het grootbrengen van de jongen. Ook in de mensenwereld sprak de zwaluwstaart de vakman aan. Volgens Van Dale is ‘zwaluwstaarten’: ‘houtverbinding, waarbij het ene einde van een hout min of meer als de staart van een zwaluw is uitgesneden en in het einde van een ander gevoegd, zodat het einddelingshout aan beide zijden te zien is’.

Help de Boerenzwaluw

In het laatste nummer van Vogelbescherming wordt een oproep gedaan om de achteruitgang van deze boerenhuisvriend te stoppen. Kleine boerenbedrijven zijn opgegaan in megaprojecten en het vee staat al voor een kwart binnen. Boerenerven zijn netjes opgeruimd, die ene slordige boer (van dat keurig verzorgde blondje) uit de laatste ‘Boer zoekt vrouw’ uitgezonderd. De oude staldeur met de bewust te ruime kier of het kapotte stukje uit het halvemaanvormige stalraampje zijn voorbij. Waar is de tijd gebleven dat de kleine luchtartiest in volle vaart op de schuur kwam aangevlogen en je met je ogen nauwelijks kon volgen op welk punt van de spleet van de staldeur of het stalraampje de vogel in een oogwenk was verdwenen? Eerst stokt je de adem vanwege de duizelingwekkende aanvliegsnelheid en vervolgens zie je de virtuoze acrobaat binnen tien seconden weer het hemelruim inzoeven op jacht naar nieuw proviand.

Op een kluitje

Boerenzwaluwen bouwen hun nesten van klei en leem aan balken in schuren en tegen voorgevels onder de spanten . Heb er wel eens 21 aan één schuurgevel geteld. Het zijn echte familievogels. Bij het voeren van versgeplukte muggen aan de jongen is het een lawaai van jewelste. Iedereen kent wel die wijd opengesperde bekjes bij het aanvliegen van de ouders. Om de vliegspieren te versterken en vliegvlugheid te krijgen worden in de eerste week korte vluchtjes buiten het nest gemaakt. Belanden de jongen bij hun eerste vliegpogingen op de grond dan zijn ze kansloos tegen de boerderijpoes Bij terugkeer van het gezin naar de rijtjeshuisbewoning kan het zomaar gebeuren dat enkele kouters bij vergissing in een buurnest belanden. Al krap behuisd door de uitdijende kroost en dan nog ongewenst bezoek krijgen! Burenruzie. Onder gescheld en getier worden de buurkindertjes uit het nest gewerkt. Nog meer pech als beneden de poes afwacht of er nog wat te halen valt.

Tekst: Kees de Kroon

Foto: Jan van der Greef