Kijk op Cultuur: Mooi of lelijk ter discussie

Twee weken geleden ging deze column over de Spaanse kunstenaar Amparo Sard, die exposeert in De Paddestoel in Doorn. Een verwonderde lezer vroeg zich af wat er nu eigenlijk mooi was aan de kunst van Sard. De vraag wat er nu precies mooi is aan kunst komt altijd terug op de vraag wat nu eigenlijk het begrip ‘mooi’ inhoudt. Ten eerste is het heel persoonlijk en ten tweede kun je beeldende kunst op verschillende manieren benaderen. Vindt u het zelf mooi, aardig om naar te kijken, wilt u er meer over weten, wilt u een deel van uw spaarpot er in stoppen en kunst gebruiken als belegging óf wilt u zich verdiepen in de wetenschap hoe en waarom de kunstenaar het werk maakte?

door Nicole van der Schaaf

Als voorbeeld zou ik de sculptuur willen opvoeren die onverzettelijk voor het cultuurhuis in Doorn staat opgesteld. Is dat een mooi beeld? Op zichzelf wel ja. Het is een evenwichtige, abstracte figuur in cortenstaal, die staat te staan zonder een relatie te hebben met de omgeving. Puur decoratie zoals ook de voorstellingen van Sard in De Paddestoel puur decoratief zijn opgehangen. Ik meldde vorige week al, dat dit een goede beoordeling van het werk van deze kunstenaar in de weg staat. Sard is geen kunstenaar die mooie plaatjes maakt voor boven het bankstel; Sard wil gezien worden als iemand die een boodschap heeft over haar leven. Zij maakt daarom ook foto’s en video en naar aanleiding daarvan komen haar series op papier tot stand. Sards leven is kunst op zichzelf; zij is geen ambachtsvrouw die een kunstje vertoont.

Wij zijn zo geneigd kunst te beoordelen zoals die zich aan ons voordoet vanuit een lijst aan de wand of vanaf het beeld op de sokkel. Maar al aan het begin van de vorige eeuw is een aantal kunstenaars gaan twijfelen aan het nut van die presentaties. Zij wilden meer, zij prikkelden hun publiek om zich te ergeren, te verwonderen en vooral om na te denken over hoe het ook zou kunnen. De kunst stapte uit de lijsten en kunstenaars gingen vreemde sculpturen maken van gevonden voorwerpen óf creëerden collages met oude kranten en ander afval. Vervreemdend en spannend tegelijk. Die kunstenaars verkondigden ook een boodschap. Hemelbestormers waren het, die met hun kunst de maatschappij wilden wakker schudden.

Een van mijn favorieten uit vorige eeuw is de schilder Mark Rothko. Hij was het die de vorm terugbracht naar een idee, een gevoel dat hij vertaalde in grote, gekleurde vlakken. Velden van kleur die alleen maar kleur zijn; lévende kleuren die de beschouwer een gevoel van harmonie en welbevinden meegeven. Maar is dit nu mooie kunst? Wellicht wel, maar ik kan ook een 17de eeuws landschap zeer waarderen, een abstract beeld voor het cultuurhuis of een mooie kunstenaarsfoto. Als die kunst maar niet uit zijn verband gerukt wordt. Rothko ervaar je het mooiste in de speciale ‘Rothko-zaal’ in de Tate Gallery in Londen en Amparo Sard in Doorn moet je zien op video, foto én in serie aan de wand. Dan is het mooi, intrigerend, verhalend en ook suggestief; opdat iedereen zijn eigen verhaal erin kwijt kan.

Reacties: artprom@wxs.nl