Prehistorie in de achtertuin

HEUVELRUG - Je zult maar een schuur in je tuin bouwen en daarbij op een vuurstenen bijl uit de oudheid stuiten. Dat klinkt extreem, maar onmogelijk is het niet. Volgens dorpsarcheoloog Annemarie Luksen is de Utrechtse Heuvelrug een echte schatkamer. Op de website van de gemeente kan iedereen zien, hoe groot de kans op een archeologische vondst in zijn tuin is.

door Michiel Schaaij

,,Maar hoe groter de trefkans, hoe voorzichtiger we moeten zijn”, waarschuwt wethouder Tim Verhoef (Groen Links/PvdA). Als afgestudeerd historicus hecht hij veel waarde aan overblijfselen uit vroeger tijden. ,,De Utrechtse Heuvelrug heeft een rijk verleden”, aldus de wethouder. ,,Daar kunnen we van genieten, maar dan moeten we wel weten wat er onder de grond ligt”.

Volgens de nota ‘Erfgoed in het groen’, die dinsdagavond in de raadscommissie Ruimte werd besproken, hebben de Heuvelrugdorpen een grote kans op oudheidkundige sporen. In het Utrechts-Gelders zandgebied ligt 30 procent van de beschermde archeologische monumenten van ons land. Verder herbergt de Utrechtse Heuvelrug zo’n 60 procent van alle Nederlandse grafheuvels.

De gemeente kent een lange bewoningsgeschiedenis en de oudste sporen dateren van ruim 30.000 jaar geleden. ,,Er is hier uit elke prehistorische periode wel iets bewaard gebleven”, zegt Luksen. De keerzijde van al dat moois is, dat bouwprocedures langer kunnen duren. Maar Verhoef doet daar niet somber over. ,,Je kunt zeggen: dat is lastig. Maar je kunt er ook positief tegenaan kijken: we zijn ontzettend rijk, dat er zoveel onder de grond zit.”

Omdat maatschappelijke en archeologische belangen tegenstrijdig kunnen zijn, heeft de gemeenteraad vorige maand een verordening vastgesteld. Iedere Heuvelrugger die wil bouwen of slopen, moet in principe een archeologisch vooronderzoek laten uitvoeren. Volgens Verhoef is het voor alle partijen gunstig, dat archeologische sporen vroegtijdig in beeld komen. ,,Als je zonder vooronderzoek zou beginnen met bouwen, moet je misschien halverwege ‘stop’ roepen.” Het stilleggen van een bouwproject is ingrijpender dan een vooronderzoek, wil de wethouder maar zeggen. Soms komt er aan een bouwplan helemaal geen archeoloog te pas, want er zijn mogelijkheden voor vrijstelling. Die hangen af van de verwachtingswaarde van het betreffende stuk grond.

De gemeente heeft de hele Heuvelrug in kaart laten brengen en een publieksvriendelijke versie laten ontwikkelen. Via de website www.heuvelrug.nl kunnen voor elk adres de geldende regels worden opgezocht. Overigens hoeven restanten uit de oudheid meestal niet opgegraven worden. Het beleid is erop gericht om archeologische vondsten zoveel mogelijk onaangeroerd te laten. Alleen als dat niet kan, bijvoorbeeld bij de vervanging van een riool, worden er objecten opgegraven.