Presentatie essay ‘Waarom ik humanist ben …’

Vrijdag 21 juni jl. (Wereldhumanismedag) presenteerde Erwin Kamp op de Universiteit voor Humanistiek (UvH) in Utrecht zijn essay ‘Waarom ik humanist ben…’ Onder belangstelling van familie, vrienden en collega’s werden de eerste drie exemplaren uitgereikt aan Piet Winkelaar (oud-priester en vriend), Gerty Lensvelt-Mulders (Rector Magnificus van de UvH) en Bram van Boxtel (student UvH).

Voorafgaand aan de uitreiking werd Erwin geïnterviewd door Marco Oostdijk. De reden waarom hij dit essay heeft geschreven, is dat vandaag de dag het niet meer zo vanzelfsprekend is om je levensbeschouwelijk uit te spreken. Erwin ontwaart in de Nederlandse samenleving een zekere levensbeschouwelijke verlegenheid, misschien soms wel een levensbeschouwelijke onverschilligheid. Hij vindt dat jammer omdat mensen ook inspiratie en kracht kunnen ontlenen als zij voor zichzelf duidelijk hebben vanuit welke waarden zij willen leven. In het Humanisme wordt uitgegaan van de eigen kracht van mensen. De mens moet zelf betekenis en zin aan het leven geven. Als je begrijpt hoe je dat kan doen, leef je bewuster en vaak ook gelukkiger.

Het essay is een reactie op het essay van de Britse humanist en filosoof Bertrand Russell. Russell schreef in 1927 zijn essay ‘Why I am not a christian’. Hij schrijft hierin waar hij niet in gelooft. ‘Ik vind het altijd krachtiger als je kunt zeggen waarom je wel ergens in gelooft. Het Humanisme heeft een lange traditie en kent veel bronnen die bijdragen aan zingeving. Dat vertellen en aan het daglicht brengen, kan in een tijd van onzekerheid en verdeeldheid hoop bieden aan mensen die op zoek zijn naar structuur en houvast. In feite geeft het essay antwoord op de vraag wat het betekent om zelf zin aan het leven te geven.’.

Filosoof Floris van den Berg was in zijn commentaar opvallend positief. Volgens hem spreekt er uit het essay een optimistisch en positief geluid dat hij omschreef als een warm en vriendelijk humanisme. ‘Erwin zoekt duidelijk de verbinding met anderen levensbeschouwingen en godsdiensten. Iets waar ik misschien iets minder goed in ben. Ook zijn pleidooi om binnen het humanisme aandacht te besteden aan duurzaamheid en klimaatverandering is belangrijk. Erwin is daar een van de eerste in. Dit essay vraagt om een herbezinning van humanistische waarden’, aldus Van den Berg.

Erwin heeft de UvH voor zijn presentatie uitgekozen omdat hij hier heeft gestudeerd. De UvH is de ambtsopleiding van het Humanistisch Verbond en leidt op tot humanistisch geestelijke verzorger. Zij staan ondermeer mensen bij in het ziekenhuis, de gevangenis en het leger bij levensvragen. ‘Ik vind het een prachtige opleiding en heb er veel aan te danken. Het heeft mijn leven veranderd omdat ik anders naar de samenleving en de wereld ben gaan kijken.’ Ik kijk nu veel meer vanuit betekenis en waarden. Ik ben altijd op zoek naar wat mensen motiveert om iets te doen of na te laten. Het heeft mijn leven geestelijk rijker gemaakt.’.

Het essay is een literaire vorm die teruggaat tot de zestiende eeuw. Een van de grondleggers is de Franse humanist Michel de Montaigne. ‘Feitelijk betekent essay, probeersel. De Montaigne gebruikte zijn eigen ervaring bij wetenschappelijke inzichten uit die tijd en gaf zo zijn visie op maatschappelijke ontwikkelingen. In feite doe ik dit ook. Ik zie in onze huidige samenleving twee belangrijke vraagstukken die bepalend zijn voor hoe wij in de toekomst zullen samenleven. Het eerste is dat we door techniek en kunstmatige intelligentie onze autonomie of onze zelfbeschikking kwijt dreigen te raken. Het tweede is dat door de klimaatverandering we ons af moeten vragen hoe wij hiermee om willen gaan. Wat vertellen wij toekomstige generaties over hoe wij nu leven en hoe wij wel of geen verantwoordelijkheid hebben genomen?’, aldus Erwin.

In zijn essay richt Erwin zich tot een ieder die geïnteresseerd is in levensvragen. Het zijn vragen waar je niet zo snel antwoord op krijgt, ook wel ‘trage vragen’ genoemd. Ieder mens heeft een levensbeschouwing en een manier van kijken naar de wereld. Niet iedereen is zich daarvan bewust. ‘Het essay biedt een inkijk in hoe ikzelf met zingeving om ga en wat voor mij een humanistische levensbeschouwing betekent. Het is een persoonlijk verhaal geworden waardoor mensen mij ook beter kunnen leren kennen.’.

‘Ik heb het essay geschreven als Erwin en niet als humanistisch geestelijke verzorger of Hoofdkrijgsmachtraadsman (hoofd van de humanistisch geestelijke verzorging bij defensie). Het schrijven van een essay vond ik voor een waardevolle exercitie om weer eens na te denken over de vragen: waar sta ik nu werkelijk voor? wat is voor mij wezenlijk en waar trek ik de grens? Het is een oefening in zelfreflectie geworden en was goed voor mijn eigen gedachtevorming. Daarnaast hoop ik dat het inspiratie biedt aan een ieder die meer over het humanisme wil weten. Ik heb de vooronderstelling dat veel meer mensen in Nederland dit gedachtegoed onderschrijven zonder dat ook expliciet te weten. Het humanistisch gedachtegoed opgraven en tentoonstellen is mijn doel in de hoop dat mensen hierover met elkaar in gesprek gaan. Onze samenleving en wereld een beetje beter maken door zelf een bijdrage te leveren, dat is waar ik naar streef.’.

Het essay is te koop bij de plaatselijke boekhandels in Doorn (Readshop) Driebergen (Jacques Baas) en Maarn (Boek & Koek) en kost € 9,95.