Kijk op cultuur: Buitenplaats en landschap

Dit jaar is het jaar van de ‘Historische Buitenplaats’ en dus verscheen onlangs hét boek bij dit thema: ‘De Buitenplaats en het Nederlandse landschap’. In onze contreien zijn we geweldig verwend met een rijke collectie buitenplaatsen die vrijwel allemaal een plekje kregen in het fraaie boekwerk.

door Nicole van der Schaaf

Te veel om op te sommen, maar vrijwel het complete lint van de Stichtse Lustwarande van Zeist tot Rhenen, zijn in tekst en beeld gebracht door respectievelijk Marina Laméris en Roel van Norel.

Het is ingedeeld in enkele algemene hoofdstukken over natuur, landschap en cultuur met daarna de ‘Fotoparades’ van Noord- tot Zuid-Nederland.

De buitenplaatsen op de Utrechtse Heuvelrug zijn grotendeels ontstaan aan het eind van de 18de en begin 19de eeuw. Uitzonderingen vormen Huis Doorn, Kasteel Amerongen en de Historische Buitenplaats Maarsbergen. Helaas ontbreekt in het fraaie boekwerk deze laatste en tevens oudste parel van de Heuvelrug.

De oudste buitenplaatsen zijn voorgekomen uit agrarische activiteit, grondbezit en de noodzaak dit te verdedigen. Versterkte huizen ontstonden, gronden werden toegeëigend, rechten werden vastgelegd en boeren bewerkten de uitgestrekte landerijen rondom. Grondbezit betekende welstand, macht en status die in later tijden ook verworven kon zijn in de handel en industrie; in de grote steden dus. Want daar kwamen de stichters van de meeste ‘late’ buitenplaatsen op de Utrechtse Heuvelrug vandaan. Zij waren het die een weinig bescheiden optrekje realiseerden langs de oude straatweg van Utrecht naar Rhenen; de collectie buitenplaatsen die wij nu aanduiden met Lustwarande. Ze bouwden ware lusthoven, voorzien van bijgebouwen, omringd door tuinen en parken die vaak aangelegd werden onder het wakend oog van toonaangevende tuinarchitecten.

Wij koesteren dat bijna aaneengesloten lint van groene oases als een waardevolle erfenis waar het fysiek heerlijk toeven is. En wie een wandeling door al dat groen niet ziet zitten op een regenachtige dag, kan met dit themaboek op schoot toch volop genieten.

Verre buren

Bladerend door het boek ontstaat al snel de idee een bezoekje te gaan brengen aan het groene erfgoed van verre buren. Al was het maar om met meer zintuigen dan alleen de visuele te kunnen waarnemen. De geuren en kleuren in het hoge noorden of in Twente zijn beslist anders. En dan is er natuurlijk ook nog de smaak, het culinair genoegen waarvoor we bij voorkeur afreizen naar Zuid-Limburg, naar Neercanne bijvoorbeeld, waar je op het enige plateau-kasteel van Nederland heerlijk kunt eten en logeren. En dat is niet het enige culinaire hoogtepunt in Limburg; niet voor niets heet het hoofdstuk over deze streek in het boek ‘Culinair Meanderen’.

‘De Buitenplaats’ hoort absoluut in de boekenkast.

Uitgegeven door WBooks (www.wbooks.com), prijs € 24,95, overal te koop.

Reacties: artprom@wxs.nl