Heuvelrug Natuurlijk: OOg in OOg (3)

Natuurschilders zeggen dat de ogen de belangrijkste elementen zijn om een wild dier of vogel tot leven te wekken. Een slechtvalk moet felheid uitstralen, een hermelijntje ook. Het valt me altijd op hoeveel belangstelling dierentuinen weten te trekken. Neem Amersfoort, Rhenen of Emmen terwijl die toch temidden van prachtige natuurgebieden liggen waar een echt oog in oogcontact met wilde dieren in het vrije veld altijd meer spanning en genoegen zal opleveren dan van dieren in gevangenschap.

Verveeld staren

Weliswaar kunnen we de gekooide dieren in de dierentuin op ons gemak bekijken en ze zoeken af en toe oogcontact, maar al snel dwalen hun ogen af en vervallen ze weer in onbestemd verveeld staren in de verte, zoals ze dat al jaren doen. Ze zijn alleen nog gefixeerd aan wat een bezoeker aan voedsel uit zijn zak of tas frutselt. Voedselaanbod van hun verzorger of de bezoekers is het enige wat ze achter tralies blijft interesseren. De jacht met havik of slechtvalk is overigens ook alleen op voedselverkrijging gebaseerd. Wanneer een hongerige slechtvalk een fazant of wilde eend grijpt (in valkenierstaal heet dan ‘slaat’) dan wordt hem met de loer (‘iemand een loer draaien’) een stukje vlees aangeboden, zodat de vogel overstapt en de valkenier de jachtbuit kan binnenhalen.

In het jongste (winter)nummer van Vogels van Vogelbescherming wordt onder ‘Stadsacrobaat’ de slechtvalk opgevoerd. Hij woont steeds meer in de stad, jaagt nog wel in het veld, maar kiest toch ook vaker voor snackbarmeeuwen en vadsige stadsduiven. Hij zou liever lui dan moe zijn. hij heft in zijn soort de status van een brute Olympische ster: kent de luxe van een vrij leven en kan onverschrokken pieken tot 320 kilometerper uur in vrije val. Met die vaart is de prooi al meteen ‘geslecht’ (gesloopt).

Vermenselijking

Dit voorjaar voedde een bevriend jachtopzichter op de Heuvelrug met de fles twee reekalfjes op waarvan de moeder in het verkeer om het leven was gekomen. Prille zorgzaamheid schept altijd een band. Nadien terug in de natuur bleven ze hem persoonlijk kennen. Helaas trof hun later hetzelfde lot als hun moeder.

Legendarische ontmoetingen op het snijvlak van cultuur en natuur zijn het ‘Hubertushert’ en het dichtepos ‘Van de Vos Reynaerde’. Op de eerste zondag in november worden in een tiental kerken in ons land nog traditionele Hubertusmissen gehouden. De pastoor wijdt de jacht in naar de ontmoeting van de heiligverklaarde Sint Hubertus, die een edelhert achtervolgde. Het hert draaide zich om en keek hem doordringend aan. Tussen de stangen van zijn gewei flonkerde een kruis. In de letterkunde staat Reintje de Vos model voor slim en sluw. ‘Als de boer de passie spreekt, boer pas op je kippen’. Reizende kermisgezelschappen voerden ‘Van de Vos Reynaerde’ vroeger in toneel op. Door de satirische lading van het stuk moesten de spelers niet zelden vluchten voor de agressie van de locale gemeentelijke en kerkelijke leiders, die zich aangesproken voelden.

Tekst: Kees de Kroon

Foto: Adriaan Koster