Thuis in de Streek
REGIO- Het eerste kabinet Rutte besloot twee jaar geleden de subsidiëring aan Staatsbosbeheer (SBB) met een kwart te korten. Per januari 2014 is dat ingegaan. Hoe heeft SBB Utrecht zich voorbereid en waar gaat ze de teugels aanhalen dan wel vieren? Een goed moment om met de sinds mei 2012 aangesteld districtshoofd Wout Neutel in gesprek te gaan. Het motto is nu draagvlak vinden in de streek op de drieeenheid: Beschermen, Beleven en Benutten.
Door: Kees de Kroon
Sinds de politieke aansturing en de middelen via de provincie zijn gaan lopen heeft ook SBB zich organisatorisch aangepast. De hele provincie Utrecht is nu één district met twee beheereenheden. De boswachterijen in Oost zijn Lage Vuursche, Austerlitz, Leersumse Veld en Amerongse Berg. Van totaal 7500 hectare eigendom SBB in de provincie schat Neutel een kwart ervan in de gemeente Utrechtse Heuvelrug. Hij relativeert zijn status direct door er aan toe te voegen: “in naam zijn we wel eigenaar, maar we beheren samen met belanghebbenden en uiteindelijk namens de samenleving.”
De bekende gezichten in bos en veld in de regio en bereikbaar vanuit de Veldschuur in Leersum zijn boswachter Janneke Ordelmans (voorlichting, participatie en recreatie). Haar assistent is BOA (bezoldigd opsporingsambtenaar) Jelle Bais. Voor de bekende onlangs gepensioneerde Jan de Groot komt nog dit jaar vervanging. BOA Rein Zwaan is verantwoordelijk voor handhaving van de Flora- en faunawet en verder inventarisatie, beheer en onderhoud van bosgebieden. Rein Berends met assistent Gerrit Rijneveld is minder zichtbaar. Zij zijn actief voor onderhoud en beheer van wegen, water e.d. Daarnaast koestert SBB haar ,voor de hele provincie, 160 lokale vrijwilligers. Steunpilaren, die veel operationeel werk uit handen nemen, maar ook de ogen en oren in de eigen streek zijn. Mensen, die zich graag inzetten voor uitdunnen, assisteren van inventarisatie, excursies leiden e.d.
Hoe samenwerking met burgers en belangengroepen leidt tot minder kosten licht Neutel toe met een recente ontwikkeling van een stichting waarin SBB, Utrechts Landschap, Nederlandse Tourfietsunie en lokale mountainbike verenigingen samenwerken. De ATB-ers betalen mee aan de aanleg van gescheiden paden voor wandelaars en mountainbikers en zien er mede op toe dat overlast van fietsers buiten de geeigende paden wordt voorkomen. “We zijn goed op weg naar meer efficiëncy en betere kostenbeheersing”. Reëel als het districtshoofd overkomt sluit hij de eerste van de drie B’s af met de verwachting goed uit de voeten te kunnen met de huidige provinciale tegemoetkoming voor natuur en landschap.
Beleven
Minder zichtbaar maar niet minder waardevol acht Neutel het versterken van de belevingswaarden. Weten te genieten van natuurervaringen zijn van levensbelang voor duurzame natuur. Wandelen en fietsen blijft vrij toegankelijk. De recreant gaat wel meer bijdragen in de kosten van de natuurbelevenissen die we de ’markt’ gaan aanbieden. Neutel wijst op een affiche op het raam van de Veldschuur waar voor € 25 een diner en een rondgang in de natuur is inbegrepen om lokaal één of meer van de zogenoemde ‘big five’ (ree/ wild zwijn/damhert/ das/ edelhert en bever) te scoren. Overnachten met de boswachter in de natuur, natuureducatie voor de jeugd (samen met IVN), excursies per fluisterboot in het plassengebied, trouwen in de bossen of feesten op culturele erfgoederen als Fort Vechten en Rhijnauwen, het is allemaal in de ‘winkel’ van SBB te koop.
Benutten
Benutten is vooreerst houtoogst. Als je goed beheert mag je ook oogsten uit de natuur. Om dat duurzaam te doen oogsten we jaarlijks nooit meer dan zeventig procent van wat er bijgroeit op het perceel. Dat zie je op de nieuwe open plekken waar in deze wintermaanden gewerkt wordt. Binnen een aantal randvoorwaarden voor behoud van de stroomdal graslanden in de uiterwaarden hebben we natuurlijk ook inkomsten uit het verpachten van weidegronden aan veehouders. Zo houden we bij maaicycli in de Amerongse bovenpolder rekening met de zeldzame kwartelkoning en de verspreiding van zeldzame grassen en planten.
Ruimtebenutting binnen (wettelijke) is altijd kritisch: boeren bellen voor klachten om hun broodwinning door overlast van ganzen. Waar gehakt wordt vallen spaanders. De discussie over het bosbeeld in het Leersumse Veld heeft al vaak De Kaap gehaald. De Provincie heeft daar bestemming (inlands) Natuurbos en de belangengroep Sparrenrijk zit er bovenop. Ze krijgen een platform voor hun adviezen en ik heb er vertrouwen in deat we samen een goede lijn te pakken hebben. Een aantal (uitheemse) douglas- en lariksbomen wil ik wel aan de westzijde van het Leersumse Veld behouden. Daar is van de windzijde af weinig zaai invoer. Om kosten te beperken wil ik niet blijven ingrijpen in zaailingen.
Op de Darthuizerberg staan veel productiebossen . Er is de afgelopen twintig jaar te weinig verjongd. Dat vraagt een inhaalslag. Tien procent jong bos wordt de norm. Een douglas kan wel honderd jaar worden. Als je per jaar een vlakje van 1% vernieuwt loop je in een eeuw rond. De kapvlaktes die we nu aanleggen zijn soms kleiner dan de regel van tweemaal de hoogte van grove den of eiken danwel douglas of lariks. Het veiligheidsaspect is ook van belang.
Nu al kun je rond het Leersumse Plassengebied genieten van niet of juist wel ingrijpen: de inheemse plantengemeenschap wordt rijker en gevarieerder, er worden meer raven gehoord en de nachtzwaluw en de grauwe klauwier hebben zich weer laten zien. Meer beleven door beter te beschermen en benutten binnen de kaders van een duurzaam natuurbeleid.
