Kerstmarkt in Maarn wint
Alle dorpen op de Heuvelrug geven een eigen inhoud aan de festiviteiten rond kerstmis en oudjaar. In en rondom de katholieke kerken zijn de mooiste kerstopstellingen te zien. Een stal met alle figuren natuurlijk, veel kaarsjes en prachtig gezang. Winkelcentra gebruiken de kersttijd pragmatischer. Kerst betekent nu eenmaal omzet maken. Zij presenteren hapjes, drankjes, cadeautjes voor onder de boom en ook de eerste oliebollen zijn al te koop.
Door Nicole van der Schaaf
De prijs voor de meest wonderbaarlijke kerstmarkt gaat dit jaar wat mij betreft naar Maarn. Dat dorp heeft geen centrum meer en dus voegden winkeliers en marktverkopers hun kerstideeën bijeen tot een Charles Dickens-achtige vertoning voor de tijdelijke supermarkt. Tussen de geparkeerde auto’s, winkelwagens, oliebollenverkopers en haastig publiek dat op de vrijdagavond nog een litertje melk nodig had, stonden diverse kraampjes met hebbedingetjes die bij kerstmis horen. Gezellige chaos.
Wie gelovig is viert in deze tijd de komst van Jezus op aarde en voor degenen die hier niet in geloven is kerstmis het feest van het licht. Na een lange donkere winter worden immers in januari de dagen weer langer en is er meer licht.
Onze niet weg te denken kerstboom met lichtjes is van oudsher een heidens symbool dat staat voor het feest van het licht. Op oude kunst kom je die heidense boom nooit tegen in combinatie met de Heilige Familie. In de literatuur wordt pas in 1605 melding gemaakt van een versierde en verlichte boom aan het eind van het jaar. Een van de vroegste voorstellingen van de geboorte van Jezus dateert uit de 4de eeuw. Het betreft een schildering in de catacombe van San Sebastiano in Rome. Dichter bij huis, in het Limburgse Susteren, is een geboortetafereel te bewonderen dat gemaakt is rond de 10de eeuw en dat is wel de oudste (kerst)voorstelling die ons land rijk is.
In het verleden duidden beeldende kunstenaars de geboorte meestal af in een stal of ander besloten onderkomen. Zij baseerden zich op het Bijbelverhaal maar, het zijn nooit letterlijke vertalingen van het verhaal. De Bijbelse geschiedenis is in de loop der eeuwen verrijkt met allerlei vertellingen die óf opgeschreven werden óf mondeling werden overgedragen. Kunstenaars kozen veelal het verhaal dat zij inspirerend vonden en gaven er een eigen inhoud aan. Aldus ontstond een grote diversiteit aan religieuze voorstellingen die de kersttijd illustreren.
Afhankelijk van de periode waarin een bepaald schilderij of beeld gemaakt is, zijn de figuren in de stal vormgegeven. Een 17de eeuwse Maria draagt de kleding van haar tijd terwijl haar jurk op een middeleeuws werk juist de kenmerken van die periode laat zien. De beeltenis van vader Jozef blijft echter op vrijwel alle kunstwerken die van een zeer oude man. Hiermee willen kunstenaars duidelijk maken dat Jozef niet de vader kán zijn van de kleine Jezus. En dat was hij tenslotte ook niet….
Voor alle lezers van deze column: sfeervolle kerstdagen en een mooie start in het nieuwe jaar.
Re: kunstenvliegwerk@kpnmail.nl
Bij de afbeelding:
Jeugdig bezoek op de kerstmarkt van de Petrus’ Bandenkerk in Driebergen
