Zo trots als een pauw

De mannetjespauw is de mooiste siervogel in de lage landen. Je vindt hem in siervogeltuinen, op kinderboerderijen of af en toe tussen de geitjes en het sierpluimvee in de dierenspeeltuin van een boerderij of kasteel. Onze blauwe pauwen blijven trouw aan hun woonomgeving, zijn aanhankelijk naar hun verzorgers en verdraagzaam tegenover ander pluimvee. In Zuid Europa zijn ze wel verwilderd.

Trots

De pauw is de meest trotse vogel. Daar stapt hij, nee schrijdt hij, met de lange groene sleep achter zich aan. Fier kijkt hij om zich heen of de plek waar hij stil staat hem bevalt om zijn sleep te openen tot een fonkelende waaier. Op zonnige voorjaarsmorgens in de paartijd dribbelt hij een beetje, zodat de zonnestralen de schittering van de metaalglanzende pauwenogen extra accentueert. Aan ieder van de circa 150 lange sierveren zit aan het uiteinde een pauwenoog; zorgvuldig in compositie en in totale harmonie met het geheel. Door het dribbelen tovert het zonnelicht allerlei kleurschakeringen op het netvlies: van bruin naar staalblauw en van purper naar lichtgroen. De pauw heeft pas een volle sleep vanaf zijn derde levensjaar en eerst na zes jaar is de lengte volledig uitgegroeid tot ruim anderhalve meter.

In het minnespel zijn de geliefden fatsoenlijk gemanierd, anders dan de huishaan en de fazant die hun hennen bruut bestijgen of ze willen of niet. Wanneer de paringsbereide pauwin voorzichtig dichtbij genoeg is gekomen laat het pronkende mannetje een geratel horen en schudt zijn veren om daarmee aan te geven dat ook hij er klaar voor is. Als de pauwin daarop reageert sluit hij snel zijn waaier en treedt haar. ’s-Morgens vroeg en ’s-avonds laat in lange warme zomerdagen hoor je soms de vérdragende scherpe klagende pauwenroep die klinkt als ‘paon’, de Franse benaming voor pauw of ‘pavo, ‘naar de Perzische benaming van hun geslacht. De familienaam is Phasianidae (fazantvogels).

De pauw stamt als vele andere hoenders uit het Verre Oosten. Via Egypte voerde Alexander de Grote ze mee naar Griekenland. En via Rome stapten ze onze contreien binnen. Niet alleen de schoonheid van de pauw sprak de westerse mens aan , maar ook hun vlees beviel hen op de feestdagen. In het noordelijk halfrond is algemeen de kalkoen daarvoor nu op de feestdis in de plaats gekomen.

Bruidssleep

In de loop van de tijd ontstonden kleurafwijkingen en ondersoorten. Uit de kruising tussen de blauwe en de groene pauw ontstonden vruchtbare nakomelingen, die dus als ondersoort bestempeld moeten worden. Een enkele keer zie je een sneeuwwitte pauw. Door de zeldzaamheid daarvan eigende de adel zich vroeger de kweek van witte pauwen toe. De smetteloos witte sleep met de zachte franjes als kostbaar kantwerk doet denken aan de witte sleep van een bruidsjapon, waar kosten noch moeiten aan gespaard zijn. De Cock (1911, over vrouw, liefde en huwelijk) noemt de vrouw een pauw als ze zich graag opschikt en een trotse gang heeft.

Tekst: Kees de Kroon

Foto: Willemina van der Goes- Petter