Ingezonden: Poppenroof

Afgelopen twee jaar zijn bosmierennesten van Boswachterij Amerongen in kaart gebracht door Staatsbosbeheer met medewerking van zes vrijwilligers. Dankzij deze gegevens kan rekening gehouden worden met bosmierenvolken bij het vellen van bomen tijdens de houtoogst. Rode bosmieren zijn belangrijk vanwege de functies die ze in het bos vervullen: ze maken veel (schadelijke) insecten buit, ze verspreiden zaden van bosplanten, ze zijn gastvrouwen van veel soorten insecten (mierengasten) en ze dienen als voedsel voor spechten, mierenleeuwen en enkele andere soorten. Bosmieren zijn dan ook wettelijk beschermd, mede vanwege hun kwetsbaarheid. Ze zijn kwetsbaar omdat ze zich moeilijk ergens kunnen vestigen. Als ze uit een gebied verdwijnen dan is de leegstand van het gebied vrij definitief. De soort kan zich op de Utrechtse Heuvelrug alleen handhaven als het leefgebied in stand wordt gehouden en de nesten zoveel mogelijk met rust worden gelaten.

Dit jaar zijn echter verscheidene nesten vernield of zwaar beschadigd. Wie zou dit gedaan kunnen hebben? Spechten kunnen we uitsluiten omdat die alleen in de winter mierennesten binnen dringen om mieren te eten. In die tijd bevatten de mieren veel vet en ze spuiten geen mierenzuur. De aangebrachte schade kan in het voorjaar doorgaans weer worden hersteld. Zou het een vos kunnen zijn? Die halen mierennesten nogal eens overhoop, waarschijnlijk om mierenpoppen te roven, koninginnen buit te maken of larven van kevers (mierengasten) te bemachtigen. Enkele nesten zijn laat in het jaar beschadigd. De nesten bevatten dan geen poppen meer. Welk dier zou een nest overhoop halen in een periode dat er zich geen poppen in het nest bevinden en de koninginnen diep onder de grond zitten?

De schade die bij enkele nesten is aangebracht wijst in de richting van een mens die geen kennis heeft van bosmieren. In principe zouden mierenpoppen kunnen worden geoogst in de zomer wanneer mieren de schade wellicht kunnen herstellen, maar door in het najaar een groot gat te maken in de bovenkant van een nest zullen zeer veel mieren in de winter sterven door inregenen en vorst. Vooral als het om een soort gaat die weinig koninginnen bezit, zoals de Behaarde bosmier (Formica rufa) is de kans groot dat het volk zal uitsterven. Vanwege de kwetsbaarheid van bosmieren is poppenroof verboden. Hoewel de overtreding zwaar kan worden bestraft riskeren sommigen een hoge boete als ze mierenpoppen willen gebruiken of verhandelen als voer voor (volière)vogels. Deze praktijk moet worden ontmoedigd.

Bram Mabelis (ecoloog, etholoog)

(vrijwilliger Staatsbosbeheer)