'Met kruiwagen doorwaadbare plaats': [De Cruijvoort
Van boeren en buitens
4 januari 2023 om 12:49Begin 19e eeuw kocht Mr. J. A. du Bois Kasteel Maarsbergen en belangrijke delen van het landgoed, waaronder De Cruijvoort. Daar woonde en werkte toen Gijsje van Harskamp als dienstmeisje. Ze was daar gekomen toen ze nog maar twaalf was. Vader Barend, dagloner, was even ervoor, in 1803 overleden, moeder Cornelia werkte op het Kasteel. De heer van het kasteel, Jan du Bois liet zijn oog vallen op de jonge Gijsje en wat in die tijd echt niet kon, maar wel gebeurde: Gijsje raakte zwanger. In totaal kreeg ze vier kinderen. Waarschijnlijk allemaal kinderen van Du Bois. Ze werden Van Harskamp genoemd. Totdat Jan de twee jongens als zonen erkende en meenam naar het Kasteel, toen werden zij ook een Du Bois. Gijsje is altijd boerenmeid gebleven. Ze stierf jong, toen haar jongste dochter pas 1 jaar oud was.
BEP EN AART VAN 'T LAND Eind 19e eeuw komt het kasteel in handen van Jhr. Mr. K. A. Godin de Beaufort. Hij besloot tot modernisering en vergroting van een aantal boerenhofsteden, waaronder De Cruijvoort. Er kwam een varkensstal bij en twee korenbergen. Rond 1939 kwam Willem van ‘t Land met zijn gezin naar De Cruijvoort. Van ‘t Land hield niet erg van moderne veranderingen op de boerderij. Pas toen zoon Aart het roer overnam, veranderde er veel.
Bep van ‘t Land: ,,In 1970 kwam ik op De Cruijvoort, ik was net 18 jaar toen ik trouwde met Aart. Hij was boer in hart en nieren, dus nam hij de boerderij over. Vader bleef inwonen en kreeg de slaapkamer boven de kelder, naast de keuken. Het was wennen voor mij, want ik kwam niet van de boerderij. Mijn vader was fietsenmaker in Woudenberg. Zeven dagen per week vroeg opstaan en het omgaan met het vee moest ik leren. Maar je past je makkelijk aan als je veel van iemand houdt! We hadden een grote woonkamer en een kamertje naast de deel, de wc was nog buiten. Dat vond ik maar niks, dus Aart en ik hebben als eerste een wc en een douche gebouwd. We vroegen toestemming aan ‘het kasteel’ voor een verbouwing, toen kwam er ook een grotere keuken en later op zolder een paar slaapkamers voor ons gezin. Er waren veel landjes en schuren op het erf. Bij de hooiberg hadden we een schuur met jongvee, achter het bakhuis een schuur voor varkens. Ook in het weiland erachter stonden schuurtjes met zeugen, biggen en jongvee.
In de zomer bleven de koeien buiten. Als het gras op een landje op was, moesten we ze ‘verkampen’ en omdat we ook land aan de overkant van de Maarsbergseweg hadden, staken we die over met de koeien. Dat deden we met veel mensen erbij om te drijven. Om te melken reden we met een kar - eerst nog met een mooi Fries paard ervoor – en twee ketels het land op. Met koeienkoeken kwamen de koeien gemakkelijk, je kon ze met een ketting vastmaken aan de kar en dan werden ze gemolken. Een jaar later hadden we een trekker.
Op het landgoed waren meer boerderijen en onderling werkten we samen. We hebben met z’n drieën machines gekocht, met Versteeg van De Brink en de boer van De Kikvors. Ook hooien en inkuilen deden we om en om voor elkaar.”
HUIDIGE BEWONERS Vanaf 1982 wonen Erik en Ineke Somsen op De Cruijvoort. Beiden opgegroeid op een boerderij, maar niet met de intentie om te gaan boeren. Na veel verbouwingen werd de boerderij woonhuis voor de familie. Erik Somsen voelt zich helemaal op zijn plek: ,,Somsen is afgeleid van ‘somp’, een drassige plek en Cruijvoort betekent: ‘met een kruiwagen doorwaadpare plaats’. Ik zit hier dus helemaal goed in Maarsbergen, ‘moeras bij de berg’. Ineke is met plezier druk met gasten voor de bed & breakfast. De Cruijvoort is vrijwel het hele jaar volgeboekt!” De prachtige boerderij heeft nog veel oude elementen en het is geen verrassing dat De Cruijvoort een rijksmonument is en in 2000 het predicaat ‘Boerderij van het jaar’ kreeg.
Met dank aan: Hans Hermans, Bep van ‘t Land en Erik en Ineke Somsen
