Vurige fascinatie voor ijzer én hout
26 april 2021 om 20:53De eigentijdse waarde van een oer-ambacht
DRIEBERGEN De trend naar industriële woonstijlen verovert de markt. IJzer en hout komen niet alleen terug in transformaties, maar ook in nieuwbouw, interieurs en tuinen. Sommige kunstenaars spelen daar creatief op in.
Hanny van Eerden
Beeldend kunstenaar Erik Lemmens, bekend van de Smidse in Driebergen, gaat al dertig jaar voor ijzer door het vuur. „Alhoewel ik ben opgeleid voor de schilderkunst, werd smeden mijn passie. De nu alom groeiende fascinatie voor ijzer en hout is mij niet ontgaan. De afgelopen jaren is de vraag naar smeedwerk fors gestegen. Momenteel zijn er zelfs te weinig smeden die daaraan kunnen voldoen.” Het realiseren van een - meer dan manshoog - poorthek kost Lemmens - met tussenpozen - zo’n anderhalf jaar.
FOCUS De eigentijdse waarde dankt dit oer-ambacht niet alleen aan de huidige trend, maar ook aan wat het doet met beoefenaars, volgens Lemmens. „In het verleden had een deskundige smid een bijzondere plaats in de gemeenschap. Nu is dit ambacht uitgegroeid tot niet-alledaagse kunst. Smeden verbindt vuur en materie en ontleent zijn gewicht aan de uitstraling van handwerk in een tijdperk van fabrieksproducten. Om welk object het ook gaat, smeden zet je met beide benen op de grond, doet een beroep op je concentratie en op sturing en focus. Daarnaast vraagt het fysiek wat van je.” Net zoals eerste pianolessen nog geen foutloze etudes opleveren, is ook smeden iets dat je in de vingers moet krijgen. Lemmens: „Oefening baart kunst. Leerlingen gaan hier aan de slag met hoofd, hart en handen. Ze leren denken met hun handen.”
AVONTUUR Zijn eerste leerlingen kreeg hij na bezoeken van en educatie aan lokale schoolklassen. Stoere en handige scholieren die een ridderzwaard uit spannende jongensboeken wilden smeden, begonnen zo met een schilmesje of kandelaar voor Moederdag, óf een houtkachelpook voor vader. Nu zijn de (niet scherpe) zwaarden en drakenkoppen voor in de jongenskamer niet van de lucht. Smeden is voor velen een buitenavontuur. Discipline ontstaat hierbij automatisch. Ook volwassenen groeiden in de Smidse uit tot makers van hippe woonaccessoires. Lemmens: „Intussen geef ik al vijftien jaar les. Een enkele keer werken vader en zoon hier zelfs samen; dat schept een band.” Lemmens heeft 36 leerlingen. Zo’n twintig nieuwkomers staan op zijn wachtlijst. Wie eenmaal begint met smeden, blijft.
CORONA Al gooide corona roet in het eten, overdag is er - sinds het opengaan van de scholen - weer levendigheid te bespeuren bij de Smidse, zij het niet in groepen van zes, maar van drie ‘smeedgenoten’. Lemmens: „Ieder heeft buiten onder de overkapping zijn eigen vuur en aanbeeld en krijgt nu individuele begeleiding. Zo bracht corona ook voordeel. Mijn assistenten groeiden sneller uit tot volwaardige partners, waardoor ik een stap terug kan doen.” Lemmens wordt binnenkort 65 jaar.
Zijn eigen kunstwerken smeedt hij binnen - in het atelier. „De pandemie vermindert niet de vraag,” zegt hij. „Die neemt juist toe. Mijn leukste uitdagingen zijn de vrije opdrachten. Daarmee kan ik iets unieks tot stand brengen.” Het overdragen van het ambacht aan vooral jongeren maakte zijn levensideaal compleet. Ik ben op mijn best op het snijvlak van kunst, ambacht en pedagogie. Zo kun je in het klein iets bereiken dat vele malen groter is.”
Op verzoek van velen schreef Lemmens afgelopen najaar een verhalenboek over de Smidse, geïllustreerd met tal van foto's. Het is te koop bij de webwinkel van uitgeverij Nearchus en boekhandel Jacques Baas in Driebergen.