Natuurlijk bos met [eetbare] soorten

Eén kilometer dijk en zo ver je kunt kijken...

2 maart 2021 om 16:40

Natuurplaats Binnenbos heet het prachtige gebied van 80 hectare waar aandacht is voor álles dat leeft. Op maar liefst vier hectare grasland van dit mooie terrein worden momenteel de voorbereidingen getroffen voor de aanleg van een voedselbos: een door de mens gecreëerd natuurlijk bos met een hoog aantal eetbare soorten voor mens en dier. De afgelopen weken is een start gemaakt met de aanplant van randen en zomen met struiken als de vlier, sleedoorn, wilg en els. Maar ook meidoorn, hazelaar en klimop. Allemaal met het doel om meer vogels en insecten aan te trekken, bodemprocessen op gang te brengen en een beschutting of schuilplaats voor dieren te vormen. Piketpaaltjes geven de indeling van het terrein aan. ,,Je kunt hier met gemak zo’n 60.000 bomen en planten kwijt”, vertelt voedselboswachter Kaat Biesemans.

Als het voorbereidende werk klaar is, wordt er aan de tekentafel een beplantingsplan voor de eetbare soorten ontworpen. Een heel gepuzzel om te bepalen wat waar moet komen om nog maar niet te praten over de enorme logistieke operatie. Kwekerijen bezoeken om te kijken wat ze kunnen leveren en hoeveel. ,,We kunnen zeker niet alles in één keer planten”, zegt Biesemans. ,,In het najaar beginnen we met de hoogste soorten. Daarna gaan we verder met de lagere lagen.” Biesemans verwacht dat er wel enkele seizoenen overheen gaan, voordat alles in de grond staat. ,,We willen het zo optimaal mogelijk inrichten, zodat de natuur daarna helemaal zichzelf mag zijn”, aldus Biesemans.

BALANS De Stichting ForestPeace, die zich inzet voor behoud en herstel van natuur en ecologisch gerichte landbouw, is de initiator van Natuurplaats Binnenbos en is ontstaan vanuit de wens om de harmonie tussen mensen en omgeving te bevorderen. Projectleider Jasper Folmer: ,,De omstandigheden voor een voedselbos in dit gebied zijn ideaal. Aangrenzend aan het perceel is bos, er zijn struwelen en sloten en ook al veel vogels, insecten en wateramfibieën”, vertelt Folmer. ,,We willen hier een plek creëren die in balans is en waar mens en dier tot rust komt.” Deze vorm van ecologische landbouw moet boeren, maar ook anderen inspireren, dat het anders kan. Want ook zonder bemesting en gebruik van grote machines moet het toch het mogelijk zijn om de schoorsteen goed te laten roken. En lever je bovendien een bijdrage aan een betere toekomst voor volgende generaties. ,,Door mensen te prikkelen hopen we op een sneeuwbaleffect in deze omgeving”, legt Folmer uit. De aanplant van het voedselbos lijkt tegenstrijdig met de doelstelling dat de natuur haar gang moet gaan. Maar na de initiële aanleg door de mens is het bos vrijwel volledig zelfvoorzienend en klimaatbestendig. Oftewel de natuur doet haar werk en de mens bemoeit zich hier zo weinig mogelijk mee.

VOEDSELBOS Kaat Biesemans verwacht dat er in het voedselbos na een jaar of zeven volop geoogst kan worden. Gedurende die tijd leert de natuur zichzelf steeds beter in evenwicht te houden zonder menselijk ingrijpen. ,,Door aanplant van stikstofbindende planten en bladverliezende bomen kan het ecosysteem zichzelf van voedsel voorzien en is het steeds beter in staat zelfstandig allerlei ziekten en plagen te voorkomen en te bestrijden”, legt de voedselboswachter uit.

Overigens is een voedselbos niet alleen bedoeld voor de mens. Wat Biesemans betreft gaat het over ‘fair share’. Neem nou de hoogste takken van fruitbomen. Daar kun je als mens moeilijk bij dus dat deel is voor de vogels. Zij eten immers alle rupsen en wormen op. Daarom is het wel zo eerlijk als zij hun graantje van de oogst meepikken. Een mooi voorbeeld hoe mens en natuur hand in hand kunnen gaan.

Hoe ziet het voedselbos er dan uit over zeven jaar? Een open bos, waar de zon goed bij alle lagen kan. Waar bomen en planten vrij ver uit elkaar staan, zodat je er goed tussendoor kan lopen. Het is niet de bedoeling dat iedereen er zijn gang kan gaan. ,,De oogst moet in goede banen geleid worden, zodat we kunnen aantonen dat er productie vanaf komt”, legt Folmer uit. Bovendien is het niet verstandig mensen in het wilde weg alles te laten plukken, want niet alles is eetbaar voor de mens.

Natuurplaats Binnenbos wil openstaan voor mensen uit de samenleving die extra steun kunnen gebruiken. Bijvoorbeeld mensen met een beperking, een vluchtelingenachtergrond of achterstand tot de arbeidsmarkt. Een educatieve bijdrage leveren is ook een wens. In samenwerking met IVN Natuureducatie voedselbosjes op scholen in de nabije regio realiseren, die de kinderen bij Binnenbos in het groot kunnen zien. ,,Misschien blijkt het haalbaar aan restaurants te leveren of komt er een vorm van gemeenschapslandbouw in samenwerking met burgers?”, zegt Jasper Folmer. Wat het ook wordt, in ieder geval moet het kleinschalig blijven, want de natuur moet haar rust krijgen.

Folmer wil vooral niet de indruk wekken dat hij alle wijsheid in pacht heeft. Hij is zich terdege bewust dat voedselbossen in opkomst zijn en dat nog niet alles is uitgekristalliseerd. Daarom is hij van plan de komende jaren nauwkeurig te monitoren, om te laten zien of de biodiversiteit op dit experiment verbetert. Wellicht is daarmee ook aan te tonen dat het voedselbos een kruisbestuiving heeft met de omgeving. In het kader daarvan zijn er al initiatieven om samen te werken met natuurorganisaties, zoals de vogelbescherming.

Te zijner tijd wil Folmer boeren uit de omgeving uitnodigen om de eerste resultaten te laten zien en de uitdagingen met ze te delen. Ecologische landbouw is meer dan een romantisch beeld. Voedselteelt moet mogelijk zijn zonder (kunst)mest en bestrijdingsmiddelen of andere externe toevoegingen aan het land. Op termijn kan het misschien zelfs productiever zijn: ook in financiële zin. ,,Wij hopen boeren te stimuleren daar over na te denken”, aldus Folmer. ,,Aan de andere kant realiseren wij ons goed dat wij veel van hen kunnen leren. Hoe mooi zou het zijn als ze bereid zijn hun kennis en ervaring over de grond met ons te delen?” Samen sta je sterk.

Natuurplaats Binnenbos ligt aan de Broekweg, vlak bij het gebied rondom de Langbroekerdijk. Het terrein is nu nog in aanleg. Maar over een paar jaar is het een heerlijke plek om te vertoeven. Je kunt er tot rust komen en helemaal jezelf zijn. Dat maakt Natuurplaats Binnenbos tot een inspiratiebron, die op een positieve manier bijdraagt aan een wereld waar mensen in harmonie met zichzelf en hun omgeving leven.

w        [www.natuurplaatsbinnenbos.nl                

'1 kilometer dijk en zover je kunt kijken' gaat over het gebied rondom de Langbroekerwetering tussen de kastelen Sterkenburg en Beverweerd. Een initiatief van bewoners Tineke Booi en Leen Doeve om aandacht te vragen voor het prachtige gebied waar zij wonen. RTV Utrecht maakte een documentairereeks die terug te zien is via www.1kmdijk.nl, www.rtvutrecht.nl en NPO2.