Elkaar spreken in coronatijd via videobellen

17 juni 2020 om 09:20

'Vertrouwelijke gesprekken zijn online lastig'

DOORN Het lijkt wel de nieuwe nationale sport: videobellen. Doe je ook al mee? Zakelijk, privé of allebei? Er zijn tientallen programma’s om elkaar te spreken en te zien. Tenminste, als de techniek ons niet in de steek laat, de bandbreedte groot genoeg is en je niet teveel concurrentie op WiFi hebt van je filmpjes kijkende kinderen.

Maar als je dan verbinding hebt, is het net echt toch? Nou, misschien heb je het al gemerkt, maar videobellen is echt niet hetzelfde als elkaar in persoon spreken.

Sommige gesprekken zijn prima via videobellen te doen. Iets regelen, afspreken, een planning doornemen, dat gaat allemaal uitstekend. Maar persoonlijke of vertrouwelijke gesprekken zijn online een stuk lastiger. Alleen al omdat je niet zeker weet hoeveel ogen er in je digitale onder-vier-ogen-gesprek werkelijk meekijken. Maar ook omdat het opbouwen van een vertrouwensrelatie anders verloopt.

De sociale psychologie onderzoekt hoe persoonlijke gesprekken lopen en hoe wij vertrouwen opbouwen in een gesprek. Oogcontact is daarbij heel belangrijk. Tijdens een persoonlijk gesprek zit je dicht bij elkaar. Je ogen richten zich vooral op de ogen van de ander, met korte momenten, waarin je naar andere delen van het gezicht kijkt.

Onbewust pikken we zo heel goed op hoe de ander zich voelt en reageert op wat we zeggen. En kan de ander zien hoe wij ons voelen of reageren.

Bij videobellen is dat anders. Je lijkt dicht bij elkaar te zitten, je verwacht daarom oogcontact, maar dat is dus niet goed mogelijk. Kijk je namelijk naar het scherm, dan ervaart de ander dat jouw ogen gericht zijn op mond of hals. Kijk je in de camera (de ander ervaart oogcontact) dan zie je weer het gezicht van de ander op het scherm niet en kun je daar dus niet op reageren. Toch kijk je en besef je dat je bekeken wordt. Daardoor blijf je je op het scherm richten zonder je blik af te wenden. De ander doet dat ook. Aankijken wordt dan bijna staren en dat voelt eerder bedreigend dan vertrouwelijk.

Dit moeizame oogcontact is één van de redenen waarom het lastig is om persoonlijke gesprekken te voeren via videobellen.

Hoe kun je nu toch via videobellen vertrouwen opbouwen? Realiseer je allereerst dat wat in een gewoon gesprek vanzelf gaat, bij videobellen moeite en aandacht kost. Benoem de vertrouwelijkheid, spreek met elkaar af hoe je daarmee om gaat. Het klinkt vreemd, maar door de vertrouwelijkheid hardop uit te spreken voelt het automatisch al intiemer, persoonlijker. Benadruk regelmatig het persoonlijke karakter van het gesprek ('goed dat we dit persoonlijk bespreken').

Praat zachter, dat suggereert nabijheid en vertrouwelijkheid. En wissel bewust en regelmatig tussen kijken naar de camera of het beeldscherm, dat voorkomt staren en laat de ander zien dat je aandachtig bent. Lastig misschien, maar wel een goede oefening in bewuster communiceren. En dat is altijd nuttig, in ‘het nieuwe normaal’ net zo goed als in het oude.

Bas van Ommeren is Registerpsycholoog NIP Arbeid en Organisatie. Hij coacht teams en individuen en werkt als supervisor voor coaches en consultants.