Kijk op cultuur: De Van Loon’s in Amsterdam

In het laatste kwart van de 19de eeuw bouwde de Amsterdamse regentenfamilie Van Loon een aantal zomerverblijven op een fors terrein gelegen tussen Doorn en Driebergen. De honderdveertien hectaren metende buitenplaats werd rond 1815 gesticht onder de naam ‘Heidepark’. Toen het terrein in 1885 in het bezit kwam van Jhr. H.M.J. van Loon werd de naam onder invloed van zijn anglofiele en gelukkigerwijs ook schatrijke vrouw Louise Borski, veranderd in ‘Hydepark’.

door Nicole van der Schaaf

Op het terrein werd onder andere een kolossaal woonhuis gebouwd, een orangerie een tuinmanswoning en een portiershuis. Een aantal gebouwen, waaronder de prachtige orangerie, staat er nog, maar het enorme woonhuis brandde in 1942 geheel af. Aan het begin van de vorige eeuw verdween ook de familie Van Loon uit Doorn.

Maar het buitenverblijf in Doorn was slechts een zomerresidentie; de familie Van Loon was al sinds de 17de eeuw gevestigd in Amsterdam. De 17de eeuwse voorvader, Willem van Loon, was in 1602 medeoprichter van de V.O.C. en behoorde tot de rijke regenten-elite van de stad. Bovengenoemde Jonkheer H.M.J. van Loon kocht in 1884 een fraai herenhuis aan de Amsterdamse Keizersgracht. Een 17de eeuws huis dat ooit zelfs bewoond was geweest door Ferdinand Bol, een leerling van Rembrandt. Dit huis is nu bekend als het Museum Van Loon; het behoort tot de fraaiste huizen van de stad en in het museum kan de bezoeker een glimp opvangen van de wooncultuur van de familie Van Loon.

Achter het huis aan de Keizersgracht ligt een mooie, geometrische tuin met een koetshuis. Het museum en de collectie worden beheerd door de Stichting Van Loon, die in 2009 ook het koetshuis kon aankopen dankzij giften en diverse cultuurfondsen. Dat koetshuis is nu gerestaureerd en opengesteld voor publiek. Onder de titel ‘Van Loon rijdt uit’ maakten de conservatoren een tentoonstelling van de omvangrijke collectie rijtuigen van de familie. De Van Loon’s hadden een grote passie voor alles wat met paarden te maken had: tuigen, arrensleden en rijtuigen stonden ooit zij aan zij geparkeerd in het koetshuis. Een deel van de oorspronkelijke collectie van de familie is nu teruggekeerd op de basis aan de Keizersgracht.

‘Van Loon rijdt uit’ moet toentertijd een mooi schouwspel geweest zijn: de glimmende koets met de stijlvol geklede familie Van Loon er in. Voor de koets een enkel- of tweespan en op de bok een koetsier die de paarden over de grachten loodste. Gedurende de zomers verbleef een deel van de familie in Doorn op Hydepark waar men natuurlijk ook met regelmaat een ritje met de paarden maakte.

Het Koetshuis en de tentoonstelling zijn inmiddels officieel geopend door Staatssecretaris Zijlstra. U kunt het Museum Van Loon zes dagen per week bezoeken. De tentoonstelling in het koetshuis is nog tot 27 februari te zien.

Museum Van Loon, Keizersgracht 672, Amsterdam. www.museumvanloon.nl

Reacties: artprom@wxs.nl Toen het terrein in het bezit kwam van Van Loon werd de naam onder invloed van zijn vrouw veranderd in Hydepark.