Kijk op cultuur: Plank van dertien meter lang

Wij hebben een nieuwe vloer laten leggen. Geen groot nieuws denkt u nu en wat heeft het met cultuur te maken. Niets dus, maar tijdens het hele verschrikkelijke proces van uitruimen, schoonmaken en weer inruimen drongen zich associaties aan mij op met de restauratie van échte oude vloeren. Wij kozen voor een duurzame, oude, eiken vloer van brede delen, gelegd zonder lijm en afgewerkt met een milieuvriendelijke olie. Ouderwets razendsnel gespijkerd, strak en vakkundig gelegd door Burat en Zaffe (sorry heren, ik vroeg niet naar jullie achternaam). Prachtige vloer geworden en nóg meer ontzag gekregen voor de vloerenleggers van weleer.

door Nicole van der Schaaf

Neem nou de gerestaureerde vloer van de ‘Grote Zaal’ van Kasteel Amerongen. Die houten vloer dateert al uit ca. 1680 toen het kasteel, na de verwoesting ervan in 1674, herbouwd is. De Grote Zaal heeft een afmeting van bijna dertien bij ca. acht meter en schrik niet, de 28 grenen vloerdelen strekken zich uit over de hele lengte. Tijdens de restauratie van de vloer bleek slecht één plank voorzien te zijn van een las in de lengterichting. Bij de demontage van de vloer in 2006 bleek ook dat de vloerdelen in de ruim driehonderd tussenliggende jaren nooit los zijn geweest. Dat is pas duurzaam!

Het huisarchief van Kasteel Amerongen bewaart een brief van de toenmalige bouwheer/eigenaar van het kasteel, Godard Adriaan van Reede (1644-1703). Van Reede vraagt in deze brief naar een prijsopgaaf voor de 22 vloerdelen van 42 en een halve voet (13,34 meter) ‘sonder noesten of scheuren, maer heel gaeff….’. Van Reede bestelde voor zijn onderkomen ook nog zes vloerdelen van 36 voet (11,30 meter) om kortere stukken mee te beleggen. Dat leggen moet toentertijd een geweldige klus zijn geweest aangezien de dikte van de planken varieerde van 29 tot wel 45 mm. En dan te bedenken dat de gemiddelde houten vloer van nu hooguit 20 mm dit is!

De extreem lange vloerdelen werden besteld in Koningsbergen. ‘….mijn meestertimmerman laet alle dagen masten zagen wel 200 stucx om planken van die leijngte als U Ex.tie (Uwe Exelentie) begeert’ schreef de leverancier op 23 maart 1680 aan Van Reede. En dat dit alles echt uitzonderlijk was blijkt uit de toevoeging: ‘….dat U Ex.tie soo schoonen vlour sal hebben als die in Hollandt noijt gesien is’.

Nu vind ik dit van mijn eigen nieuwe vloer natuurlijk ook, maar of die over 300 jaar er nog net zo bij ligt…… Helaas vertelt het historisch archief niets over het transport van de immens lange planken naar Amerongen. Hoe moet dat verlopen zijn, hoelang was het hout onderweg en welke transportmiddelen gebruikte men hiervoor in de 17de eeuw?

Het verhaal van de restauratie van de vloer van het kasteel is door André Viersen uitvoerig beschreven in het boek ‘Over de Vloer, met voeten getreden erfgoed’ (uitg. Waanders, 2008). In dit boek staat heel veel informatie over het behoud en beheer van historische vloeren in Nederland. Info over de opening van het kasteel: www.kasteelamerongen.nl

Reacties: artprom@wxs.nl