Indrukken uit getroffen Leersum: ‘Een lange, heel erg slechte film’

LEERSUM Ik weet niet waar ik moet beginnen. Mijn eerste indrukken schreef ik al van me af toen ik vrijdagavond de slaap niet kon vatten. Onze ervaring was mild vergeleken bij die van anderen, met onze woonkamer toevallig op de minst heftige kant. Instinctief wist ik wel meteen: ‘Dit is helemaal niet goed. Hier met de kinderen!’

Wanneer ik nu op mijn bank zit in Leersum-Zuid, lijkt er weinig aan de hand. Het uitzicht is hetzelfde als voorheen. Maar je weet wat je hebt gezien in het dorp. Alle heftige verhalen die je hebt gehoord gaan continu door je hoofd. Mensen die je kent, om wie je geeft, zijn door het oog van de naald gekropen. Kinderen die razendsnel dekking zochten in de rioolbuis op het Schakelspeelplein, terwijl de grootste boom daar over hen heen donderde. Het is een ongelofelijk wonder dat het vooral bij materiële schade bleef. ,,Er heeft een enorme beschermengel boven het dorp gehangen tijdens de ramp”, is de rake verwoording van een getroffen inwoonster.

Toch, ondanks alles wat je weet, blijft de situatie onwerkelijk. Alsof we met zijn allen in een lange, heel erg slechte film zitten. Het dorp verkeert volgens mij nog steeds in een soort collectieve shock. Wat als-gedachten dringen zich op. Wat als het niet net etenstijd was geweest? Hoeveel slachtoffers waren er dan gevallen?

PRATEN De drang om te praten is enorm groot merk ik de afgelopen dagen. ,,Zijn jullie oké? Heb je schade?” Dat zijn de basisvragen die iedereen elkaar stelt. Volkomen vreemden delen op straat hun ervaringen met elkaar. Gezinnen lopen met open mond door hun eigen dorp en vergapen zich aan de chaos en de veranderde aanblik. Straten zijn uitgekleed. Toestanden die je alleen kent van beelden over rampen in het buitenland. Al die geplette auto’s. Hoeveel zijn het er eigenlijk bij elkaar? 

(de tekst gaat onder de foto verder)

Gezinnen lopen met open mond door hun eigen dorp en vergapen zich aan de chaos en de veranderde aanblik. - Edith Hazelzet

Superdikke bomen die op meters hoogte zijn afgeknapt alsof ze niks voorstelden. Kluiten die in hun val het asfalt hebben opengereten, stoepranden en klinkers hangen er in hun verband nog aan. Uitzichten zijn nieuw, net als de lichtval binnen in vele huizen. De landelijke media stort zich op steeds dezelfde getroffen woningen. Nederland krijgt de indruk dat Leersum één groot villadorp is met vrijstaande huizen. Afgezien daarvan doet geen enkele rapportage in de media recht aan hoe het er hier in het echt uitziet.

Er heeft een enorme beschermengel boven het dorp gehangen tijdens de ramp

KALMTE Wat me opviel was de kalmte op straat direct nadat het gebeurd was. Zelfs bij mensen die net uit hun total-losse auto waren gestapt. Misschien kwam dat omdat men volkomen verbijsterd was. Op Noord was dat wellicht anders met alle onbegaanbare straten en de geur van gas. Mensen die opgesloten zaten in huizen en lang niet bereikbaar waren. Zonder stroom of telefoon. 

Ik hoorde over vele inwoners die onderweg waren van hun werk naar huis. Op de Maarsbergseweg ontsnapten meerdere mensen aan een wisse dood. Wie het dorp uiteindelijk bereikte, kon er vervolgens niet in. Auto’s werden lukraak neergeprakt aan de buitenranden en men zocht zich een weg naar huis, naar het gezin en andere familieleden, om te zien hoe zij er aan toe waren. Soms duurde dat uren.

HULPVERLENING De logistiek van de hulpverlening die razendsnel op gang komt, is imponerend. Ik probeer alles online te volgen: een batterij aan ambulances bij de Donderbergrotonde, traumahelikopters, een commandopost bij het winkelcentrum, catering voor de hulpverleners. Ineens ben je weer eens blij dat je in Nederland woont. Mijn actieradius is zeer beperkt doordat ik tijdelijk met krukken loop. Ik ben gefrustreerd dat ik er niet op uit kan om te helpen of voor De Kaap. Mijn gedachten zijn tijdens de volgende hoosbuien bij de mensen wier woningen kapot zijn en nog niet gedicht, of die niet eens kunnen terugkeren naar huis.

Zaterdagochtend heel vroeg rijden we vanwege mijn situatie met de auto kort een rondje door het dorp om toch een indruk te krijgen voor latere verslaggeving. Imposant hoeveel straten er dan alweer vrij zijn gemaakt. Het groene van de ramp verwart me. Aan weerszijden van de straten metershoge wallen vol nog frisogende bladeren. Maar hoe ziet het eruit als alles is afgevoerd over een tijdje?

Het bos is verkracht. Precies zo grof als dat klinkt - zo ziet het eruit

RESPECT Het begint alweer vroeg: overal het geluid van kettingzagen, versnipperaars en bladblazers. Steeds grotere en exotischer voertuigen komen van heinde en verre, en klaren de meest complexe klussen. Kranen takelen bomen van huizen, bosmachines die ik vooral uit Zweden ken grijpen bomen en zagen ze tegelijkertijd in stukken. Het is een komen en gaan van enorme voertuigen waarvan ik soms de naam niet eens weet. 

Op een aantal centrale plekken wordt megaveel stormafval verzameld. Versnipperaars creëren hoge bergen, die ook meteen weer worden afgevoerd. Voor wie dit logistiek allemaal regelt, neem ik mijn petje heel diep af. Respect. En ook voor alle inwoners die het hele weekend hun getroffen dorpsgenoten de helpende hand bieden. Met zagen fietsen ze rond, kruiwagens worden thuis snel opgehaald. Er wordt gesleept, gezaagd, gezwoegd – uren aan een stuk. De sfeer van verbroedering en de energie van het samen aanpakken wordt vergeleken met ‘De Nacht van Leersum’ voor het Bloemencorso. Kapot gaan we naar bed. Door het overtrekkende gewone onweer slapen de meesten heen.

(de tekst gaat onder de foto verder)

Straten zijn uitgekleed. Toestanden die je alleen kent van beelden over rampen in het buitenland. - Edith Hazelzet

DIEREN Kinderen en dieren waren natuurlijk ook van slag, allemaal op hun eigen manier. Huisdieren doken weg op het moment suprème. Een kat die in paniek door het noodweer schoot, is uren later nog helemaal kletsnat en piekerig qua vacht. Honden herkennen hun rondjes niet, hun markeerpunten zijn weg. Vogelhuisjes hangen scheef, of niet meer. Nesten met kuikentjes overleefden het niet. De Dierenambulance heeft nog wel dieren opgehaald. 

KINDEREN Veel kinderen gingen op eigen houtje op vrijdagavond rondkijken in het dorp. De beschadigde schoolpleinen maakten diepe indruk op hen. Van onze basisschool krijgen we een fijne mail: dat de school oké is en het plein veilig is gemaakt, hoe de kinderen voorlopig het gebouw in kunnen, hoe de week gestart zal worden na dit heftige weekend, en dat er hulp klaarstaat voor kinderen die dat nodig kunnen hebben. Over een paar brugklassers die ik ken, hoor ik zoiets vertederends. In hun machteloosheid om zelf iets bij te dragen, complimenteren zij elke hulpverlener die zij op hun tocht tegenkomen met de duim omhoog: ,,Goed bezig!”

De snelheid waarmee naast de professionele hulpdiensten uit de hele provincie, vrijwilligers overal opdoken, was ongekend

,,Er is in de media te weinig aandacht voor de hulpverleners”, zegt een jonge, mij onbekende vrouw op straat tegen me. Daar ben ik het mee eens. De snelheid waarmee naast de professionele hulpdiensten uit de hele provincie, vrijwilligers overal opdoken, was ongekend. Busjes en tractors met aanhangers kwamen uit het niets. Hoveniers, aannemers, boeren uit de wijde omtrek stonden in no time klaar. Iedereen die een motorzaag kon hanteren pakte meteen aan. Zonder woorden werden wegen vrijgemaakt zodat de hulpdiensten er in ieder geval door konden. En hup door naar de volgende klus. Geen idee wie het allemaal waren, maar dat Leersum hen ergens de komende tijd op een of andere manier moet bereiken om hen te bedanken, is duidelijk.

POTTENKIJKERS Een steeds groter punt van irritatie vormen als contrast de toenemende aantallen mensen die ondanks verboden toch de levensgevaarlijke bossen in gaan, de houtrovers plus de ramptoeristen in het dorp. Een scherpe Leersumer zet speciaal voor die laatsten een ogenschijnlijk handig Google-routekaartje online. Met daarin opgenomen een legenda van de zwaarst getroffen woningen, plekken met gratis haardhout, geplette auto’s etc. Ik ben benieuwd hoeveel pottenkijkers hierdoor in Leusden zijn beland… In de Albert Heijn is alles godzijdank hetzelfde als anders. Een oase van rust lijkt het temidden van de omringende chaos. ,,O ja, mondkapje op.” Corona is totaal weg uit mijn bewustzijn.

(de tekst gaat onder de foto verder)

,,Iedereen die een motorzaag kon hanteren pakte meteen aan. Zonder woorden werden wegen vrijgemaakt zodat de hulpdiensten er in ieder geval door konden. En hup door naar de volgende klus.” - Edith Hazelzet

NATUUR In de loop van de zaterdag wordt ook de impact op de natuur buiten Leersum duidelijk. De eerste dronebeelden komen online en een onthutste boswachter wordt geïnterviewd door RTV Utrecht. Een vriendin die aan de rand is gaan kijken bericht me: ,,Het bos is verkracht. Precies zo grof als dat klinkt - zo ziet het eruit.” Ook het verdriet om het verlies van oude, geliefde bomen is groot. In eigen tuinen of elders. Zoals de kastanjes bij het voormalige gemeentehuis, of de grote rode beuk op Broekhuizen. Twee dingen staan na dit weekend voor mij vast: dit noodweer en de nasleep ervan zullen we in Leersum nooit vergeten. En we kijken ook nooit meer hetzelfde naar rapportages over natuurgeweld elders.

Dit noodweer en de nasleep ervan zullen we in Leersum nooit vergeten

Een dag later treft het Belgische dorpje Beauraing met 9000 inwoners een soortgelijk lot als Leersum. Van tientallen huizen is het dak afgerukt. Als de kern van die storm twintig meter meer naar rechts had gelegen, was hij over de weilanden gegaan. Bizar. Van diverse Twitteraars mag niet het verband gelegd worden tussen dergelijke gebeurtenissen en de toename van extreem weer door de klimaatcrisis. Experts doen dit gelukkig wel op de nationale televisie.

Het filmpje dat me het meest bijblijft van allemaal, zat in het Jeugdjournaal van zaterdag. Twee zusjes aan de Lomboklaan tonen hoe hun huis en tuin eruit zien na het noodweer. Ook zie je beelden van het moment zelf, gemaakt met een mobieltje. Door slechts een klein open raampje ligt in seconden het interieur aan flarden. De kleinste van de twee adresseert in de rapportage het noodweer rechtstreeks en spreekt voor ons allemaal: ,,Waarom, Storm? WAAROM? De tuin was net zo mooi. Ik had dit echt niet verwacht. Ik had echt een hele andere vrijdagavond verwacht.”

door Edith Hazelzet

Dit artikel wordt u gratis aangeboden door de redactie van Nieuwsblad De Kaap/Stichtse Courant. Wilt u toegang tot meer artikelen? Wordt dan abonnee van Nieuwsblad De Kaap/Stichtse Courant! Kijk dan hier.