Bloeiende bermen en processierupsen

HEUVELRUG De eikenprocessierupsjes van 2021 wachten nog in hun eitjes tot de bomen weer uitlopen. De foto dateert van juni 2020, toptijd voor de rupsen met hun jeukende haartjes. Menig wandelaar had er toen last van. Toch is het goed om het er nu al over te hebben.

Als gevolg van de mildere winters heeft de eikenprocessierups de afgelopen decennia vanuit het zuiden Nederland veroverd. Zo’n nieuwkomer kan enorm toenemen omdat er nog weinig natuurlijke vijanden zijn, en veel voedsel in de vorm van eikenbomen. Vogels moeten de rupsen nog leren eten, en hun eigen natuurlijke vijanden moeten ze soms nog vanuit het zuiden achterna reizen. Na enkele jaren begint nu het evenwicht zich te herstellen.

Ook omdat mensen massaal nestkastjes ophangen voor de mezen, die inmiddels de eikenprocessierupsen zijn gaan waarderen als voedsel voor zichzelf en hun jongen. Aan de Nieuwe Steeg in Leersum bijvoorbeeld was er afgelopen jaar veel minder overlast, nadat er nestkastjes waren opgehangen.

In de natuur gaat niks verloren. Waar rupsen in groten getale voorkomen verschijnen rupsen-eters die van deze eiwitrijke hapjes profiteren. Maar niet alleen vogels eten eikenprocessierupsen. Ook lieveheersbeestjes, gaasvliegen, en andere insectensoorten eten ze. Andere soorten leggen hun eitjes in de rupsen, waarna de larfjes de rups van binnenuit opeten. Vleermuizen eten de eikenprocessiemotten.

Dit heet biologische bestrijding, en het wordt bijvoorbeeld ook gebruikt in de land- en tuinbouw, waar onder meer sluipwespen worden uitgezet om bladluizen te bestrijden.

De biologische bestrijding van de eikenprocessierups kunnen we samen een handje helpen. Door nestkastjes op te hangen, maar óók door de omgeving van de eikenbomen zo in te richten en te beheren, dat de natuurlijke vijanden geholpen worden.

Nectar van bloeiende planten dient als voedsel voor veel insecten. Zowel de insecten die een rol spelen bij de biologische bestrijding van de eikenprocessierups, als de insecten die als voedsel dienen voor de vogels, voor en na de eikenprocessierupsen-piek. En de nectar vind je in bermbloemen, zoals fluitenkruid. Fluitenkruid staat veel in de bermen, ook langs de Nieuwe Steeg in Leersum. Dus bloemrijke bermen en nestkastjes versterken elkaar in het beperken van de overlast.

Als dat geen win-win is? Bloeiende bermen, meer vogels en insecten, maar minder eikenprocessierupsen. Daarom wil de werkgroep Biodiversiteit van Stichting Goed Volk zich samen met de gemeente en de bewoners inzetten voor bloeiende bermen. Dat betekent bermen anders inrichten en beheren. Inrichten met inheemse plantensoorten die nectar leveren aan insecten, en beheren door minder te maaien, later in het jaar maaien, en het maaisel af te voeren – maar niet alles tegelijk te maaien want dan verdwijnen de insecten.

Om deze omslag naar bloeiende bermen te verwezenlijken heeft de werkgroep nog vrijwilligers nodig, die willen meedenken. Over kansrijke bermen voor ecologisch beheer, en over strategieën om hierover op een effectieve manier te communiceren met omwonenden. Misschien woon je zelf aan een eikenlaan of bosrand en zie je kansen voor je eigen straat. Voor het plaatsen van nestkastjes bestaan subsidies. Wil je meer weten of actief meedoen, stuur dan een mail naar biodiversiteit@goed-volk.net

door Jana Verboom