Camouflage in de Natuur
Op de tweede achtereenvolgende 22e oktober waarop het 22 graden Celsius werd verraste een groene kikker mij. Hij lag te zonnen op de rand van een weelderige waterpoel. Toen we zowat oog in oog stonden en mijn schaduw over hem viel plopte hij toch het veilige water in.
door Kees de Kroon
Het zal iedere natuurliefhebber wel eens overkomen te schrikken van onverwacht geluid of beweging vlakbij. Nauwelijks tijd om er van te genieten. De elegantie en het gemak waarmee de kikker het wateroppervlak doorklieft en nog even zichtbaar doorschiet geeft een vertekend beeld. Op school leerden we over de brekingsindex. als een natuurkundig verschijnsel. Zou de ooievaar of reiger daarop ingesteld zijn en de kikker zich er veiliger bij weten?
Het is uitermate boeiend hoe de mens steeds meer toepassingen bedenkt uit evolutionaire ontwikkelingen van flora- en fauna. Het mooie plopje van de kikker die het water inglijdt en niet meer dan een vingerhoed grote waterdruppel oprispt zien we ook graag bij de duik vanaf de tien meter plank op de Olympische Spelen. Degene die bij de plons minimaal water verzet krijgt een plus in de score.
Camouflage in de natuur is het maskeren van het lichaam door kleur(patroon) of vorm, vooral vanwege belagers. Militaire gevechtsuniformen waren vroeger eenzijdig legergroen, nu is het een mengeling van lichtere khaki en donkerder groene vlekken- en blokjespatronen.
In de natuur zijn roofdier en prooi vaak beide begiftigd met schutsskleuren. Leeuw of luipaard besluipen gazelles bij voorkeur onder dekking van hoog gras.
Natuurgelijkenis
Het bekendste voorbeeld van camouflage in het dierenrijk is het strepenpatroon van de zebra: op de poten horizontaal en buik, rug en nek lopen de strepen verticaal . De breedte van de strepen is precies goed uitgekristalliseerd. Met meer wit of zwart zou een kleur overheersen. Weliswaar vallen ze in het daglicht met al die strepen genoeg op, maar een rondsluipende leeuw heeft het dan al moeilijk één exemplaar te kiezen uit de wirwar van kleuren als ze in een groep staan. Het meeste gevaar is te duchten in de schemering, maar juist dan geeft het zwart-wit patroon de beste beschutting. Op de jaarlijkse trekroutes (Kenia, Tanzania) trekken met de zebra’s ook de (grijze) gnoes mee; waarschijnlijk vormt de schutkleur van de gnoes juist een extra veiligheidsfactor voor hun beider predatoren.
Bovendien zijn er nog meer ‘gezichtsbedrog’ bepalende factoren voor een roofdier. Gelijke evengrote vlakken met verticale of horizontale strepen lijken verschillend in grootte. De zebra heeft beide vormen op zijn lijf. Zou dan de leeuw meer moeite hebben in volle ren op de juiste plek op de zebra te springen? In de mode dragen volslanke vrouwen wit-zwarte strepenjurken of blouses alleen verticaal gestreept want horizontale strepen accentueren hun uitdijende vormen.
