Kijk op Cultuur: Woeste heide werd luxe tuin

18 juli 2010 om 00:00 Nieuws

Dat ‘nephout’ voor de bruggen en het steen voor de rotsen werd gemaakt op een metalen skelet; voor de rotsen was dat meestal gaas, voor de bruggen gebruikte men ijzeren staanders. Over het metaal bracht men in grillige, ruwe vormen cement aan opdat het resultaat net echt oogde.

Gemaakte natuur uit de 19de eeuw In de rubriek ‘Beleef het opnieuw’ stond op 1 juli een oude foto van een brug op het terrein van Hydepark in Doorn. De foto dateert van omstreeks 1930, maar de brug is waarschijnlijk tot stand gekomen bij de parkaanleg van Hydepark aan het eind van de 19de eeuw. In het boekdeel ‘Utrecht’ uit de serie ‘Ons mooie Nederland’ schreef de auteur Van Dokkum al in 1918 over de aanleg van dat park. Hij beschrijft onder meer hoe tuinarchitect/ontwerper Copijn, in opdracht van de familie Van Loon, talloze hectaren woeste heidegrond veranderde in een lommerrijk park met verrassingen. Die onverwachte ‘toevoegingen aan de natuur’ bestonden bijvoorbeeld uit rotspartijen, klassieke vijvers naar Frans en Italiaans voorbeeld, een heus ravijn, kunstrotsen en ook de ‘netecht’ houten bruggen.

door Nicole van der Schaaf

In 1885 kocht de Amsterdamse bankier H.M.J. van Loon het terrein rondom het uit 1862 daterende huis ‘Heidepark’. Vanaf dat moment heette de buitenplaats ‘Hydepark’ en werd de nauwelijks 23 jaar oude villa afgebroken. Daarvoor in de plaats bouwde men er een immens groot huis waarvan alleen al de voorgevel 42 meter lengte telde waarachter 80 kamers schuilgingen. Kosten noch moeite werden gespaard om het huis een voor Hollandse begrippen, en zeker voor de Heuvelrug, buitengewoon indrukwekkende grandeur te geven. Zoals dat in die 19de eeuw niet ongebruikelijk was ‘leende’ men voor zowel het in- als exterieur van het gebouw allerlei stijlkenmerken uit vervlogen eeuwen. Vormelementen uit gotiek, renaissance en barok werden waar het maar mogelijk was handig verwerkt samen met de nieuwste technische snufjes van die tijd.

Imitatie in de tuin

Ook bij de aanleg van tuinen en parken maakte men in die 19de eeuw graag gebruik van oude voorbeelden. Daarnaast had men een voorkeur voor het imiteren van niet inheemse natuur in de eigen achtertuin. Dit gebeurde ook op het terrein van Hydepark: rotstunnels, namaak houten bruggen, rotsformaties bij borders, Franse vijvers, watervallen en Engelse landschappen werden fragmentarisch in het ontwerp opgenomen. Restanten daarvan zijn nog terug te vinden in het huidige park evenals de ‘Oranjerie’, het gebouw waarin de exotische plantencollectie - palmen, citrusboompjes, tropische varens - van de familie Van Loon overwinterde.

Net als de hoofdvilla is ook dit, door J.N. Landré ontworpen gebouw, een fraai voorbeeld van ‘eclectische’ bouw, een harmonisch samengaan van stijlelementen uit verschillende eeuwen. De enorme villa met de 80 kamers brandde in 1942 geheel af.

Opmerkingen of vragen over deze rubriek: artprom@wxs.nl