Landgoed Maarsbergen binnen het Nationaal Park

Als geen ander Nationaal Park staat het NP Utrechtse Heuvelrug bekend om zijn rijke cultuurhistorie. Aan de zuidzoom ligt de Stichtse Lustwarande en binnenin een keur aan solitaire hoven. Van die laatste groep is Landgoed Maarsbergen een publiekslieveling voor hen die het landgoed kennen.

De keerzijde van veel bezoekers in ons Nationaal Park in de weekenden, vooral nu in het najaar, ervaar je op de partkeerterreinen van de Groene Entrees tussen Doorn en Maarn. De hoeveelheid recreanten is soms ontmoedigend. Om de oprukkende recratiedruk in de hand te houden willen bestuurders alles centraal plannen en ordenen. Het Gemeentelijk Verkeers- en Vervoersplan en de Stuctuurvisie ( ‘Groen, dus vitaal’) zijn er actuele voorbeelden van. De alerte eigenaresse van Landgoed Maarsbergen, mevrouw Willemina van der Goes-Petter, kijkt zorgelijk doch vastberaden als het thema duurzaamheid ter sprake komt. Tegenover de centrale visie is zij overtuigd van de kleinschaligheid in beheer en ontwikkeling. In haar Beleidsplan Landgoed Maarsbergen 2009-2019 schrijft zij: “het landgoed wil een voorbeeld zijn en anderen inspireren om zorgvuldig en verantwoord om te gaan met onze leefomgeving, om weloverwogen keuzes te maken die bijdragen aan een duurzame toekomst”. Dat zij de daad bij het woord weet te voegen is gebleken uit het succes van de eerste natuurzomerschool voor 37 kinderen van 6-10 jaar in de laatste zomervakantieweek.

De eigenaresse verantwoordt haar plicht tot zorgvuldig onderhoud naar voorgaande generaties met “die immers dit prachtige gebied tot de huidige staat hebben ontwikkeld.” En voor hen die na ons komen, “opdat ook zij mogen toegroeien naar belangenbehartigers van de natuur” Educatie is daarbij onmisbaar. Het plan bestaat de leegstaande schapenschuur in de (onveilige) bocht van de Maarsbergse weg vóór de toegang naar Valkenheide opnieuw op te bouwen aan de overzijde van de weg en in te richten tot een centrum van natuureducatie voor het landgoed. In de wisselwerking tussen het aantrekken van drukte op enkele punten en anderszijds waarborging van de rust in andere kernen van het eigen terrein kiest ze voor kleine landschappelijke aanpassingen met behoud van samenhang. Het landschap rondom de Historische Buitenplaats Maarsbergen (beschermd Rijksmonument sinds 1995) is het natuurlijke middelpunt.

De ruim 320 hectare bos van het landgoed behoren tot de oudste bossen van de Utrechtse Heuvelrug. In het noordelijke deel aan de Buurtsteeg richting Maarn is veel afwisseling van houtwallen en singels. Daar komt, geheel in stijl en verbondenheid met de vroege leefgemeenschap Landgoed Maarsbergen, nog één nieuwe woning bij. In de zuidelijke bossen liggen veel oude wallen, lanen en greppels. “Door in te zetten op deze leefomgeving wil ik”, zegt Willemina, “niet alleen bewust , maar ook onbewust de hoofden en harten van de mensen bereiken. Dan pas neem je de liefde voor de natuur je leven lang mee”.

Tekst: Kees de Kroon