Een rode haan aan de gemeentegrens
2 juli 2009 om 00:00 NieuwsHet Werk aan de Roode Haan is een verdedigingswerk dat onderdeel is van de Grebbelinie; het enige in onze gemeente. De historie van die Grebbelinie kennen we ongetwijfeld, maar die van De Roode Haan is vrijwel onbekend. Toch stamt het bouwwerk al uit de 18de eeuw, om precies te zijn werd het werk in 1785-86 gebouwd en dat moet toen toch een geweldige klus geweest zijn. Alle verdedigingswerken aan de Grebbelinie dragen namen die tot de verbeelding spreken: Werk bij Krachtwijk, Linie van Juffrouwwijk, Werk aan de Engelaar, Hoornwerk aan de Grebbe enzovoort. Al die namen zijn ontleend aan een gehucht, boerderij of streek in de buurt.
De rode haan kraaien
Het Werk aan de Roode Haan dankt zijn naam aan zijn voorganger - een eenvoudiger verdedigingswerk, een schans - die al in 1629 gereed was gekomen. Dat was vlak voor de inval van het Spaans-Habsburgse leger, dat de bezetting van de schans verjoeg. De vijandelijke soldaten lieten echter niet na, alles achter zich in brand te steken in de regio. Die wandaad kreeg de titel ‘de rode haan laten kraaien’. Zo komt het huidige werk aan zijn naam, maar het schijnt dat er later ook een herberg gelegen heeft die dezelfde naam droeg.
De functie van het werk wordt pas goed duidelijk als je bovenop het werk (nu een brug) gaat staan: het is een afsluiting van de zuidelijke grens van de liniedijk en het sluisje moest voor inundatie (onder water zetten) van de noordzijde zorgen. Ingewikkeld die oude waterwerken voor ons, maar voor de ouderen onder ons ligt de Grebbelinie nog vers in het geheugen. Inwoners uit Woudenberg, Renswoude en Scherpenzeel moesten in de 2de Wereldoorlog huis en haard verlaten om het schootsveld rond de Grebbelinie vrij te maken. Dat werd vooral voor de mensen uit Renswoude een barre tocht. Het verzet had een brug te vroeg opgeblazen waardoor de evacués uit Renswoude het station in Veenendaal niet meer konden bereiken. Ze moesten, in de nacht van 10 op 11 mei 1940 te voet of met alles dat maar rijden kon, naar station Maarsbergen om daar om drie uur s’nachts op een trein naar Noord Holland te stappen.
Het Werk aan de Roode Haan ligt er nu heel vredig bij; het is een prachtig natuurgebied, een eldorado voor kanoliefhebbers en watervogels leven er in een paradijs. De bewogen geschiedenis van de Grebbelinie verdwijnt met iedere volgende generatie een beetje verder uit ons geheugen. Maar wat we daarvoor terugkrijgen is een bijzonder waardevol groen lint door het landschap met een rijke flora en fauna.
Oer Hollandse waterwerken en grimmige bunkers van de Duitse ‘Pantherstellung’ zijn grotendeels bedekt met een groene deken, het zijn sprookjesachtige oases tussen de dorpen. We kunnen trots zijn op dit stukje Grebbelinie binnen de gemeentegrenzen. Bezoek het Werk aan de Roode Haan; vanuit Overberg de Slaperdijk op en voor de brug links.
Nicole van der Schaaf
