Seniorenplatform: Beeldvorming moet bijgesteld

'Hé ouwe, hoe gaat het? Wat doe je zoal de hele dag, verveel je je niet?'

Een bekende openingszin tegenover vijfenzestigplussers. Een plaagstootje? Een vooroordeel? Medelijden? Welk beeldvorming en welke vooroordelen zitten hierachter?

Ik erger me al jaren aan de toonzetting waarmee volwassenen over ons - senioren - spreken. Persoonlijk weet ik me echt wel te weren. Ik nodig uit tot een afspraak en trek de goedgevulde agenda, blader door de komende dagen en weken - alleen al de verandering van die blik! - volstrekte verwarring - wat kan ik daar van genieten! Maar tegelijk realiseer ik me dat er een stereotype beeld bestaat van ouderen in termen van verveling, eenzaam- en vergeetachtigheid. Koppel dat aan andere termen uit de beeldvorming: traag, onaantrekkelijk, depressief, en het beeld is compleet.

Van vooroordeel tot onderzoek

Onlangs las ik een verhaal van Michael North, een jonge Amerikaanse onderzoeker, net afgestudeerd, op zoek naar een baan. Eindelijk vond hij iets als onderzoeksassistent: een vergelijkend onderzoek met intensieve interviews met volwassenen en zestigplussers. Hij schreef: 'Ik dacht dat ouderen saai zouden zijn, absoluut niet hoe ik me de eerste zomer van mijn 'echte' leven had voorgesteld. Het viel honderd procent mee. Ik vond de gesprekken veel leuker dan met de volwassenen. De ouderen waren welbespraakter, hadden een bredere kijk op het leven, kwamen met interessante ervaringen. Ik geef toe dat ik me schuldig voelde over dat vooroordeel, maar veel van mijn leeftijdgenoten dachten hetzelfde'. Geïntrigeerd door die onjuiste beeldvorming, besloot hij meer onderzoek te plegen. Uitkomst: zeer oude mensen - 85+ - worden kwetsbaarder, minder zelfredzaam en daardoor in toenemende mate afhankelijk van partners, mantelzorgers of professionele krachten. Maar verreweg de meeste ouderen tussen de 65 en 85 leven onverveerd zelfstandig, staan actief in het leven, passen op of mailen met hun kleinkinderen alsof ze niets anders gewend zijn.

Angst en afstand

Waar komen de vooroordelen vandaan? Volgens sommige psychologen zijn mensen geneigd, zowel fysiek als psychisch, afstand te bewaren tot ouderen, als een manier om met hun angst voor de dood om te gaan. Iedereen wil oud worden, maar niemand wil het zijn! Zou dat ook de reden zijn dat de zichtbaarheid van senioren, zowel in de dagelijkse weergave van het economische leven in films en op de televisie, opmerkelijk klein is? En als er dan al ouderen in beeld gebracht moeten worden, dan haalt men twee stereotypen van stal: de zorgelijke en mopperende oudere of de zorgeloze, altijd vakantievierende pensionado!

Realiteit

De werkelijkheid is anders. Er komen steeds meer 65-plussers, vitale mensen die langer blijven leven, die het hart vormen van het vrijwilligerswerk (een steeds belangrijker smeermiddel voor de maatschappij) en die meer middelen ter beschikking krijgen - domotica - om langer zelfstandig te wonen. Dat zal de samenleving veranderen én de beeldvorming. Ook jongere mensen zullen op den duur positiever tegen het ouder worden aankijken. Maar mag het misschien een beetje vlugger? Wat mij betreft wordt de beeldvorming nú bijgesteld.

Jan Hardeman

Voorzitter Seniorenplatform Utrechtse Heuvelrug,

Tel.0343-517416