Heuvelrug Natuurlijk: Geel trilzwam als houtverdelger

Geel Trilzwam barst als het ware uit hout door scheurvorming in de schors. Met zijn felle kleur in een winters treurend bos valt het direct op.

Vorige keer ging het in deze rubriek over haarijs, ook wel sneeuwwol genoemd. Zwamvlokken van de gele en de zwarte trilzwam zijn verantwoordelijk voor het ontstaan van haarijs in licht vriezende nachten. Hun stelsel van schimmeldraden onder de schors zet het omzettingsproces in gang. De trilzwam is dus de uitstulpende vrucht van de onderhuidse zwam. Er is nog een derde kleurige trilzwam. Die heeft kleine oranje tot vleeskleurige stippeltjes op het hout. Alle drie de soorten komen jaarrond voor, maar de beste maanden om ze waar te nemen is de periode vanaf de late herfst doorlopend tot en met de wintermaanden

Ze zijn van een glibberige, gelatineachtige consistentie, vergelijkbaar met de goedkope gumsoorten, die je in schreeuwerige verpakkingen in de snoepwinkel vindt. Trilzwammen bevatten veel water en zijn afhankelijk van een vochtige ondergrond.

Herkenning

Het formaat van de gele trilzwam is gemiddeld groter (3-6 cm) en meer onregelmatiger dan van de zwarte trilzwam. De laatste heeft iets weg van weke versmolten dropjes, terwijl de gele iets gomachtigs heeft. Afgaand op de wetenschappelijke naam van de gele trilzwam - Tremella mesenterica - (trillende darmenmembraan) is de vergelijking met de darmenstructuur en haar doorlatendheid beter dan het sponsachtige. Mijn ‘Paddenstoelengids van Europa’ (Tirion 2003) stelt dat klein uitgevallen gele trilzwammen verwarring met druppelzwammen kunnen hebben. Onnodige verwarring? Herkenning van paddenstoelen is al moeilijk genoeg. De groep bevat volgens de gids ‘bij ons’ (zal dus wel Europa zijn) circa 100 soorten trilzwammen.

Zwammenrijk

Een zwam is een organisme dat teert op het afbreken van afstervende planten en dieren. Schimmels en paddenstoelen behoren tot het rijk der zwammen. Een zwam heeft een spinnenwebachtige dradenstructuur ondergronds, in een boom of waar de zwam ook groeit. Dat kan zelfs op een mensenvoet zijn (voetschimmel). Een rotte groen-wit geworden citroen of sinaasappel is aangetast door een schimmelzwam. Die zijn niet meer te eten, terwijl we bijvoorbeeld de Penicillium glaucum in zogenoemde blauwschimmelkazen als een lekkernij zien. Ieder kaasminnend land: gorgonzola in Italië, roquefort in Frankrijk, maar ook Denemarken en Engeland voeren dit soort schimmelkazen in hun assortiment. In Nederland, toch bij uitstek een kaasland, ken ik die variëteit zachte kaas niet.

De Gele trilzwam, de zwarte en ook de meer bekende tondelzwam parasiteren op afstervend hout, die ten lange leste er zelfs van dood kan gaan. Past naadloos in de kringloop van de natuur. Zwammen onderscheiden zich van planten door het ontbreken van bladgroen. Zwammen behoren dus niet tot het plantenrijk. Een plant levert energie met behulp van zonlicht. Een zwam houdt het liever op vochtig en kil.

Tekst en foto: Kees de Kroon