Heuvelrug Natuurlijk: In bewondering voor de wilde Kardinaalsmuts

1 december 2011 om 00:00 Cultuur

Nooit vindt u in deze rubriek een exacte vindplaats van dier of plant. Nu wil ik toch een tipje van de sluier oplichten voor een rijtje kardinaalsmutsen op een verscholen wandelpad. Bij de kruising van de Sandenburgerlaan en de Buurtweg in Doorn loopt u richting Leersum. Voor de tweede boerderij ligt een loopplank. Via een graspad kunt u noordwaarts wandelen tot een t-splitsing met de Postweg. Op het lange rechte stuk naar een weiland staan kardinaalsmutsen op stam. In het Engels is het ‘spindle tree’, omdat het mooie harde hout voor de fabricage van spinnenwielen werd benut.

Van de kardinaalsmutsfamilie bestaan veel cultivars. In Rob Herwigs’ Grote Tuin- en Kamerplantenboek worden al vijftien soorten genoemd, zelfs enkele als kamerplant. De wilde kardinaalsmuts is in ons land inheems. Louter om de pracht van haar vruchten in de herfst is de diep roodroze pareling een sieraad van de natuur. De vruchten worden aangenomen door lijsters en mezen, die de zaden via hun uitwerpselen verspreiden. Voor de mens zijn de vruchten giftig. Bij consumptie is last te verwachten van braken en diarree. Bij de kamerplant zullen deze eigenschappen er wel uitgekweekt zijn.

Natuurlijke weerstand

Naast voedsel voor vogels heeft de struik in de winter wel last van schilschade. In de literatuur vond ik van konijnen. Dat zal van oudsher dateren, want er zijn, behalve soms locaal, nauwelijks meer konijnen in onze regio. De beruchte konijnenziekte myxamytose, al daterend van midden vorige eeuw, brengt de stand alras weer terug. In de jaren tachtig is er voor konijnen nog een nieuwe besmettingsbron bijgekomen, een virusziekte, VHS genaamd. Maar die steekt alleen de kop op in natte najaren. Dit jaar dus niet. Konijnen staan voor dergelijke mooie stammetjes bekend om hun vraat. Als de schil rondom is opgepeuzeld wordt de sapstroom onderbroken. Met een fatale afloop als gevolg. Toch is de kardinaalsmuts er tegen gewapend door ondergrondse uitlopers aan te kunnen maken.

In bronnenonderzoek vond ik dat wereldwijd meer dan de helft van de stippelmotten voor hun voortplanting afhankelijk is van de kardinaalsmutsenfamilie. De kardinaalsmuts stippelmot kan zelfs niet voortleven zonder de plant. De stippelmot gebruikt de struik om er eieren in te leggen en hun rupsen groot te brengen. In de zomer spinnen ze hele struiken dicht. Dat leidt tot de stoffige spookachtige spinsels die je soms tegen de bomen ziet van een eik met de roodwitte band: ,,pas op eikenprocessierups’’. Nog een betekenis van ‘spindle tree’ vanwege de spinsels van de stippelmotten?

Bladgroen

Bij een kardinaalsmuts met spinsels zien de bladeren er zwaar gehavend uit. De kardinaalsmuts beschermt zichzelf hiertegen door de opslag van bladgroen in haar takken. Zo kan de voedselproductie gewoon doorgaan.

Als de rupsen als vlinders zijn uitgevlogen herstelt de struik haar gebladerte snel.

Enkele maanden later weer in een dieprood gezonde herfsttooi is een prestatie van formaat.

Tekst en foto: Kees de Kroon

advertentie
advertentie