Soeverein in de (v)lucht

We beleven vogels vooral door hun vermogen tot vliegen. Ze zijn in de lucht mobiel en sierlijk. Ze spreken tot de verbeelding. Zo licht en gemakkelijk als ze zich verheffen boven het alledaagse, bevrijdend los van het aardoppervlak, nergens door gehinderd in het immense luchtruim. Dichtbij en tegelijk onbereikbaar voor aardbewoners.

Imitaties

Op de foto een smient. Bij vele duizenden verblijven ze in de winter op de plassen van de Amerongse Bovenpolder en de uiterwaarden. Het zijn snelle vliegers. Hun hoge roep van 'hieuw' hieuw' heeft hun de volksnaam fluiteendje opgeleverd. Het zijn graseters, vaak in gezelschap van overwinterende grauwe ganzen. Smienten zijn zogenoemde zwemeenden. Zwemeenden verheffen zich rechtstreeks uit het water. Op de foto zijn nog waterdruppels onder de buik te zien. Van deze wijze van opstijgen zou het vliegvermogen van een helicopter afgeleid kunnen zijn. Andere watervogels als meerkoeten en zwanen nemen al klapwiekend een aanloop op het water om te kunnen opstijgen. Net zoals een vliegtuig grondsnelheid nodig heeft voor het opstijgt. Met een zwaan gaat er dan al gauw zes tot acht kilo de lucht in. Heb de zwaarste 'vliegvogel' op de Afrikaanse Savanne gezien. Een trap van ruim 18 kilo, die enkele honderden meters in de lucht kan overbruggen. Die doet het dan toch noch beter dan de struisvogels, die we even later zagen. Een vogel, die haar vliegvermogen volledig verloren heeft.

Je kunt je afvragen of de vernuftige mens ook een vliegtuig had kunnen ontwikkelen als er geen vogels waren.

De fotograaf, een paar weken geleden stond een prachtig artikel over hem in De Kaap, heeft de vlucht op zijn mooist weergegeven. De brede, hoogstaande vleugels doorklieven de lucht. Volledig opgaand in de natuurlijke aerodynamische principes van het sierlijke vogellijf. De eerste vliegtuigbouwers zullen hun eerste primitieve evenbeelden er wel op hebben gebouwd. Tegenwoordig geldt hoe meer 'vogel' het vliegtuig toont, hoe indrukwekkender. De Concorde was een schitterend voorbeeld. De Duitse Lufthansa heeft als symbool de kraanvogel. In de natuur zijn de verschillen in elegantie niet minder. Denk aan de fladderende vlucht van een mus of spreeuw tegenover de sierlijkheid van zwaluw of slechtvalk.

Opnieuw bejaagbaar

Aan de soevereiniteit in de vlucht van de smient komt binnenkort een einde. De Vogelatlas van de Nederlandse Vogels (2009) meldt aan overwinterende aantallen alleen al in Nederland tot wel 800.000 en meer en daarbij dat ze in agrarische gebieden voor veel strubbelingen kunnen zorgen. Tot de inwerkingtreding van de Flora- en Faunawet (2002) waren ze bejaagbaar. Met de nieuwe Natuurwet, een combinatie van Natuurbeschermingswet, Boswet en Flora- en Faunawet - behandeling in het parlement naar verwachting vóór het zomerreces 2012- komt de smient weer op de lijst van bejaagbare soorten. Overigens ook hun disgenoten in het veld de grauwe gans en de kolgans.

Tekst: Kees de Kroon

Foto: Jan van der Greef