Heuvelrug Natuurlijk: Gele Lisbloem is de grootste in wilde flora

Wanneer we de orchidee de bloemkoningin van de ruige graslanden mogen noemen, is de gele lis de koningin van de slootkant. Beide hebben stevige, ranke opstaande schutbladen, drie kelkbladeren en eveneens drie kroonbladen. In de vergelijking tussen die twee staat voor mij de gele lis bovenaan. In de wilde flora is de gele lis de grootste felkleurig bloeiende bloem. Volgens een legende zouden de lissen ontstaan zijn uit de tranen van de heilige maagd Maria toen zij in haar zwangerschap op de vlucht uit Egypte op een kale, woeste plek uitrustte. De scherpe kanten van de altijd groene schutbladen staan voor haar leed en de mooie bloem zou aan haar liefde voor de Almachtige herinneren.

Driekantige augurkjes

De indruk bestaat dat er door verbetering van de waterkwaliteit steeds meer gele lissen langs oevers verschijnen. De plant draagt daar zelf toe bij, doordat ze voedingsstoffen uit het water opneemt.

Haar fijne gele kleur spreekt bijzonder aan. Geel staat voor licht en vrolijkheid. Geel is de kleur van de zon en de brenger van alle energie op aarde. Bovendien bloeit de goudgele lis in de mooiste voorjaarsmaanden. De prachtigste bloemen in de natuur hebben een snelle vergankelijkheid. Dat is geen minpunt, maar een plus, want het benadrukt juist haar schoonheid. Echte schoonheid is altijd van korte duur. Zo ook de gracieuze gele lis. Fraai is eveneens dat ze haar treurnis om vergankelijkheid zo uitdrukkelijk toont. Na haar vorstelijke bloei ontwikkelt ze van die kleine driekantige augurkjes, die door hun gewicht bedroefd naar het wateroppervlak afhangen. Als kind fröbelden we er varkentjes van door in die driehoekige vlezige augurkjes luciferhoutjes te prikken.

In overrijpe toestand enige weken later barsten de rijpe augurkjes open en de amberkleurige forse zaden drijven op een inwendig belletje met de stroom mee naar onbekende verten. Waarheen, waarheen... zong Mieke Telkamp op menig begrafenis. Begrijpelijk dat op de kist witte lelies erg geliefd zijn.

Iris pseudacorus is een plant uit de lissenfamilie (Iridaccae). De plant groeit in ondiep langzaam stromend water. Iris is de Romeinse en Griekse naam voor lis. Iris betekent regenboog en staat daarmee voor de vele kleursoorten. Naast geel zie je in tuinen hoofdzakelijk de blauwe variant. Iris was de snelle boodschapster uit het godenrijk die via de regenboog - de verbinding tussen hemel en aarde - naar de aarde ging om mensen haar wil en wensen mede te delen. Zij nam de zielen van vrouwen en meisjes mee terug. Nog een motief dat lelies het goed doen als grafbloemen.

In sommige streken van het land heet de lis simpelweg lelie of nog verwarrender waterlelie. Dat zal met beider sierlijkheid te maken hebben alsmede het ontbreken van echte waterlelies in de wilde flora van de betreffende landstreken. Een Duitse benaming is Schwertlilie waarmee zowel de scherpe vorm van het blad als de sierlijkheid van de bloem is benoemd.foto: Kees de Kroon