Vijf jaar Heuvelrug: Burgemeester Frits Naafs

De gemeente Utrechtse Heuvelrug bestaat vijf jaar. De gemeenten Amerongen, Doorn, Driebergen, Leersum en Maarn werden op 1 januari 2006 samengevoegd tot één nieuwe gemeente. In een artikelenreeks sprak een aantal hoofdrolspelers over de totstandkoming van de nieuwe gemeente. Ook werd gekeken of de verwachtingen die ze hadden over de herindeling zijn uitgekomen. Ter afsluiting van de serie reageert Frits Naafs, sinds 1 september 2006 burgemeester van de nieuwe gemeente.

DOORN - De discussies over herindeling op de Utrechtse Heuvelrug heeft hij vroeger altijd met interesse gevolgd. Ook in de tijd dat hij nog wethouder was in de gemeente Wijk bij Duurstede. ,,En als burgemeester van Rhenen, heb ik nog een stukje van Amerongen gepikt’’, lacht Frits Naafs. Bij de totstandkoming van de gemeente Utrechtse Heuvelrug kwam het Amerongse deel van Elst na een grenscorrectie bij Rhenen.

,,Vroeger was het zo dat de gemeente Rhenen het huisvuil aan de ene kant van de straat ophaalde en de gemeente Amerongen op een andere dag het huisvuil aan de andere kant van de straat kwam ophalen. Dat soort dingen moet je willen regelen.’’ Naafs trok daarvoor aan de bel bij Tweede Kamerleden die ten tijde van de herindelingdiscussies het gebied bezochten. Hij kreeg zijn zin. Naafs wist toen nog niet dat hij op 1 september 2006 burgemeester zou worden van de nieuwe gemeente Utrechtse Heuvelrug. Tijdens de sollicitatieprocedure voor die functie werd hem gevraagd hoe het met zijn Haagse contacten was gesteld. Verwijzend naar zijn contacten met Tweede Kamerleden vertelde hij dat het daarmee wel goed was gesteld. Dat hij de gemeente Utrechtse Heuvelrug een stukje grondgebied had afgesnoept, werd hem niet kwalijk genomen. Burgemeester Naafs noemt de gemeente Utrechtse Heuvelrug zijn mooiste gemeente tot nu toe. ,,We wonen hier met elkaar in het paradijs en dat vinden we heel gewoon. Ik vind het belangrijk dat de mensen weten wie de burgemeester is en ik wil echt een burgemeester zijn voor de hele gemeente.’’

Het gebied van Driebergen tot en met Amerongen past wel bij elkaar’’, vindt Naafs. ,,De gemeente heeft een groot grondgebied, maar het is overzichtelijk. En het hoeft niet één pot nat te zijn. Natuurlijk zijn de dorpen verschillend, maar dat is de charme van zo’n gemeente. De menselijke maat is er nog aanwezig.’’ Praten over ‘een Heuvelruggevoel’ geeft Naafs de kriebels. ,,Ik wil er geen eenheidsworst van maken. Het is belangrijk dat de dorpen hun eigen identiteit blijven behouden. In Driebergen vieren ze carnaval, in Overberg is een vrij strenge geloofsgemeenschap waar dodenherdenking op een zondag niet wordt gevierd, in Leersum heb je het Corso en het verenigingsleven en in Doorn de kastelentocht. Je moet die verschillen koesteren. Dan blijft het leuk.’’

Na de herindeling hebben verschillende instellingen en verenigingen meer een Heuvelrugoriëntatie ontwikkeld. ,,De sport is opgeschaald in het Heuvelrug Sport Initiatief en datzelfde geldt voor het Rode Kruis en andere maatschappelijk instellingen, maar ook voor de politieke partijen. Ondernemers hebben zich verenigd in de Ondernemerskoepel Heuvelrug.’’ Er kwam eenduidigheid in het beleid. Bestaande regelingen voor verenigingen en instellingen in de verschillende dorpen werden gelijk getrokken. Er is een structuurvisie opgesteld voor het gebied. Eenheid in de verkeersafwikkeling en behoud van het groen zijn daarin belangrijke onderdelen. ,,Als er vroeger in Doorn een weg werd afgesloten, hadden ze er in Leersum last van.’’

Naafs reageert op een aantal kritische opmerkingen die de afgelopen weken zijn gemaakt zijn over de gevolgen van de herindeling. Hij kan zich voorstellen dat niet alle inwoners staan te trappelen dat ze naar Doorn moeten om bijvoorbeeld een paspoort te halen. ,,Natuurlijk is het anders als je in je eigen dorp het gemeentehuis kan binnenlopen, maar aan de andere kant doen mensen hun boodschappen ook vaak elders.’’ Dat de lijntjes van inwoners naar het gemeentebestuur vóór de herindeling korter waren en dat er meer ‘geregeld en geritseld’ kon worden, beschouwt Naafs niet als een voordeel. ,,In onze gemeente gelden voor iedereen dezelfde omstandigheden en is het niet meer belangrijk of je de burgemeester en de wethouders toevallig kent. En enige distantie vind ik niet zo erg.’’

Om de kloof tussen inwoners en hun gemeentebestuur te verminderen, bezoekt het het college jaarlijks op de fiets de verschillende dorpen. ,,Een meer directe vorm van aan je jasje trekken, kan ik niet bedenken. Het afgelopen jaar zijn er ook veel raadsleden meegefietst.’’ Ook zijn alle wethouders in de gemeente tegelijkertijd dorpswethouder en aanspreekpunt voor de inwoners. Maar er moet meer gebeuren om de kloof met de inwoners te overbruggen, vindt Naafs. ,, Misschien moeten we vaker vergaderen in de dorpen. Als er een belangrijke vergadering is over het stationsgebied, kunnen we af en toe best in Antropia in Driebergen vergaderen en als er over Allemanswaard moet worden vergaderd, kan dat in Amerongen.’’

Dat bijna de helft van de raadsleden uit Driebergen komt, vindt Naafs geen groot probleem. ,,Ik heb nooit gemerkt aan Driebergse raadsleden dat ze Driebergen voortrokken en waar de raadsleden vandaan kwamen. Ze hebben altijd de belangen van de gemeente Utrechtse Heuvelrug voor ogen.’’ De burgemeester zegt het wel belangrijk te vinden dat de gemeenteraad uit een mix bestaat van raadsleden uit verschillende dorpen. ,,Maar dat regelen de politieke partijen en de fracties zelf wel.’’ Volgens Naafs weten de inwoners de raadleden goed te vinden als ze ze nodig hebben.

Met de financiën van de gemeente gaat het ook goed, vindt Naafs. Hij constateert dat de lokale lasten de afgelopen jaren niet exorbitant zijn gestegen ,,Onze gemeenteraad heeft er goed op toegezien dat de lasten niet werden afgewenteld op de inwoners. Het afgelopen jaar hadden we voor het eerst sinds de herindeling een verhoging van de OZB. In een rapport van de provincie kwamen we qua belastingdruk van plek 22 en staan nu op plaats 8.’’ Maar alleen kijken naar het belastingniveau van de gemeente is te beperkt, vindt Naafs. ,,Het gaat om de kwaliteit van de totale gemeente. Het voorzieningenniveau in alle dorpen is behoorlijk op peil.’’

Naafs benadrukt dat een gemeente met 50.000 inwoners meer voor elkaar kan krijgen, dan een verzameling kleine zelfstandige dorpen. ,,In Leersum hadden we bijvoorbeeld een probleem met de waterhuishouding. Als gemeente Utrechtse Heuvelrug hebben we behoorlijk ingrijpende maatregelen onder de grond getroffen en veel expertise geïnvesteerd. Dat kostte miljoenen. De zelfstandige gemeente Leersum had dat nooit kunnen doen.’’ Ook de digitale dienstverlening is verbeterd. ,,Je slagkracht, als gemeente en je know how is groter. Tegelijkertijd wordt de menselijke maat altijd in ogenschouw genomen’’, vindt Naafs. De grotere bestuurskracht van de gemeente ziet hij niet alleen bij het ambtelijk apparaat, maar ook bij de gemeenteraad. Hij signaleert daar een groter zelfbewustzijn. ,,Onze raad heeft gezegd ‘wij gaan praten met de raad van Zeist over het stationsgebied zodat wij het eens zijn’.’’

Maar de gemeente Utrechtse Heuvelrug is nog niet af. ,,We gaan nu de puntjes op de ï zetten. We hebben een kwaliteitsmeting gehad van de provincie. De uitkomst daarvan was dat we onze positie in de regio verder moeten ontwikkelen. Maar je kunt je niet extern profileren, als je intern de boel niet op orde hebt. Onze organisatie is klein qua omvang.’’ Naafs windt er geen doekjes om waar de gemeente nog problemen kent. ,,Ons kwetsbare punt is de vergunningverlening. Onlangs is er een personele ingreep geweest. We hopen dat we dat nu goed op de rails krijgen. Dat is niet alleen in het belang van onze inwoners, ook onze medewerkers willen dat.’’ Als portefeuillehouder is Naafs nu verantwoordelijk voor een integrale handhaving. ,,En ook daar gaan we stappen zetten, want handhaving had vóór de herindeling niet in iedere gemeente de bestuurlijke prioriteit die het verdiende. We gaan vorm en inhoud geven aan een eerlijk en rechtvaardig handhavingsbeleid.’’

Naafs denkt niet dat hij iedereen kan overtuigen van de zegeningen van de herindeling. ,,Het ligt aan de bril die je op hebt. De tegenstanders van herindeling zullen zeggen ‘Zie je wel’ en mensen die toen voor waren, zullen nu ook voor zijn.’’ Aan de andere kant ziet Naafs mensen die wel positiever zijn gaan denken over de nieuwe gemeente. ,,De Overbergers hebben met 75 procent voorstemmers er voor gekozen om bij de gemeente te behoren. Ze hadden het gevoel goed bestuurd te worden. Dat vind ik een goed teken. Ook in de komende periode blijven we de puntjes op de ï zetten.’’