Heuvelrug Natuurlijk: de uil

9 december 2010 om 00:00 Cultuur

Vaak heb ik in deze rubriek gewezen op het oogcontact tussen vogel of dier en de fotograaf. Oogcontact met wild fascineert altijd. Het zijn hoogtepunten tijdens wandelingen of fietstochten in de natuur. Er is evenwel een groot verschil tussen een vluchtig oogcontact en een echte ontmoeting. Vaak is het zo dat een buizerd of een koppeltje kraaien in een weiland blijft rustig zitten voor een fietser, maar als je stopt gaan ze op de vleugels. Anders dan dit steenuiltje dat gewoonlijk langer op de vaste uitkijkpost blijft zitten.

Macht over de natuur

Vorige week had ik in Doorn een echte ontmoeting met een uil. Met zijn grote ogen in het platte gezicht volgde de breedgeschouderde mijn bewegingen op de voet. Met toch een tikje nieuwsgierigheid en veel brutale expressie. Onwillekeurig ga je zelf ook zo kijken en lijkt het ‘oog in oog’ al gauw een krachtmeting. Uilen horen bij de nacht. Van alle vogelblikken zijn die van de uilen misschien wel de meest boeiende omdat er zoveel magische krachten en mythologie aan verbonden is. Van alle vogels heeft de groep roofvogels de scherpste oogopslag. In de dierenwereld geldt dat evenzo voor de roofdieren.

Een oude volksnaam voor valken, uilen, haviken en dergelijke is scherpvogels. ‘Scherpvogelen’ zoals staat in het Jachtbedrijff (ca.1635) ‘daermen mede vlieght ende dandere vogelen mede vanght’ hebben naast hun blik nog meer scherp geschut: de snavel, de klauwen en de snelle vlucht om een prooi te vangen. Het vermogen om een prooi te vangen in de vlucht en dit tot een hoge graad van perfectie te kunnen uitvoeren boezemt ontzag in. Het daagt de mens uit via het spel met de vogel macht over de natuur te hebben. Aan het Franse Hof in de tijd van de Lodewijkerkoningen waande de adel zich in een paradijs op aarde als ze de zogenoemde ‘hoge vlucht’ met de valken beoefende. De hemel op aarde.

Zien en gezien worden

De vogelen des hemels en de mensen op aarde leven dicht bij elkaar. Hun werelden vallen grotendeels samen. De open hooischuur van de kerkuil is zijn huis, maar hoort ook tot de opstallen waar de boer woont. Naar hun voorkomen dicht bij huis hebben we vogels ingedeeld in tuinvogels, weidevogels, akkervogels enzovoort. Vogels zijn meer dan dieren vrijwel altijd zichtbaar én hoorbaar aanwezig in onze omgeving. Bovendien zijn vogels kleuriger van uiterlijk dan de wilde viervoeters. Niets voor niets dat Vogelbescherming vele duizenden leden heeft en de Zoogdiervereniging het aantal in honderden is te tellen. Maar misschien is voor onze binding met vogels doorslaggevend dat zowel mensen als vogels het van hun ogen moeten hebben. Zien en gezien worden daar draait het om waarbij de mens het altijd aflegt. Voordat je in het bos een groepje staartmezen ziet hebben al die kraaloogjes je allang opgemerkt. De Vlaamse gaai of ekster alarmeert al ver voor je uit voordat je ze maar enigermate kunt traceren. We worden voortdurend gevolgd door vogels zonder dat we het in de gaten hebben.

Tekst: Kees de Kroon

Foto: Frans Roosendaal

advertentie
advertentie