'Aletta Jacobs' op doorreis door Leersum

LEERSUM Op de valreep werd vrijdag in Leersum herdacht dat het kiesrecht voor vrouwen honderd jaar geleden werd ingevoerd. Aletta Jacobs hield in hoogsteigen persoon een boeiende lezing bij ‘De Tijdlijn van Leersum.’ Volgens ingewijden is het goed mogelijk dat zij tijdens haar reizen in Leersum is geweest.

Edith Hazelzet

Aletta Jacobs overleed in 1929, maar speciaal voor ‘De Tijdlijn' herrees zij vrijdagavond om de invoering van het kiesrecht voor vrouwen in herinnering te brengen. Ze schetste haar jeugd in een Joods gezin in Sappemeer, waar de elf zonen en dochters gelijk werden behandeld. Haar vader, die arts was, nam haar mee op huisbezoeken. Als meisje van zes wist ze al dat ze arts wilde worden - in die tijd een onuitvoerbare droom voor een vrouw. Ze ontvluchtte de jongedamesschool, waarna haar vader haar les gaf, zodat ze als toehoorder werd toegelaten op de HBS. Met een diploma van leerlingapotheker op zak, vroeg zij minister Thorbecke per brief om toestemming om geneeskunde te studeren in Groningen, wat hij op zijn sterfbed honoreerde. Zo werd Jacobs in 1878 niet alleen de eerste vrouwelijke arts in Nederland, ze promoveerde later ook nog.

UITGESPROKEN In haar praktijk in Amsterdam hield zij gratis spreekuren voor arme vrouwen en prostituees. Ook gaf zij een boek uit waarin voor het eerst het vrouwelijke lichaam uitgebreid werd beschreven. Het was rijk geïllustreerd, speciaal voor ongeletterden. Jacobs was openlijk voor seksuele voorlichting en voorbehoedsmiddelen. Verder kreeg ze het met een boycot voor elkaar, dat winkelpersoneel bij wet zitgelegenheid kregen tijdens hun 15-urige werkdag. Privé verging het Aletta Jacobs minder goed: ze verloor haar enige kind na een dag door een medische fout van de vroedmeester, en haar progressieve man, lid van de Tweede Kamer, overleed vrij jong.

Toen Jacobs zich voor gemeenteraadsverkiezingen in 1893 als kiezer wilde registreren, werd haar gemeld dat dat niet kon alhoewel het woord man niet voorkwam in de kieswet. Samen met vele andere vrouwen streed zij vervolgens jarenlang om te zorgen, dat vrouwen in Nederland als individu werden gezien, en niet langer als tweederangs burgers. Dat werd bekroond met het kiesrecht voor vrouwen op 28 september 2019. Gelijktijdig zette Jacobs zich in voor de internationale vredesbeweging, wat resulteerde in de oprichting van de Volkenbond.

LIVING HISTORY Het was Jolanda Broere uit Leersum, die vrijdag in de huid van Aletta Jacobs kroop. Zij doet samen met haar man Jos Rams, aan 'living history' met de groep 'De Dames en Heren van Toen'. De laatste jaren beeldden zij vooral uit de strijd voor vrouwenkiesrecht, en de strijd voor vrede gevoerd door de Anti-Oorlog Raad. Op evenementen laten zij heel levendig zien hoe dit er destijds aan toe ging. Volledig gekleed in historisch correcte kleding en gewapend met spotprenten en spandoeken demonstreren zij, en houden zij gloedvolle betogen voor ieder die het horen wil. Samen bezochten ze de tentoonstelling 'Strijd! 100 Jaar Vrouwenkiesrecht' in het Groninger Museum. Broere: ,,Het was bijzonder om de originele wetswijziging daar te zien, en ook vond ik het opvallend hoe uitgesproken de spotprenten waren. Ik vraag me af of sommige vandaag de dag nog zouden kunnen."

ENTHOUSIAST De aanwezigen reageerden enthousiast op het verhaal van Jacobs leven en activisme. De hooggeleerde dame mocht na afloop nog vele vragen beantwoorden. Een van de toehoorders gaat een middelbare school tippen om Jacobs uit te nodigen voor geschiedenisles: ,,Dit was zo leuk en zo bijzonder, ik vind dat scholieren dit moeten horen."