Aandacht voor kleine landschapselementen

DOORN De provincie Utrecht en dus ook de gemeente Utrechtse Heuvelrug is rijk aan kleine landschapselementen, zoals houtwallen met verschillende soorten begroeiing, poelen, lanen en knotwilgen bepalend voor het karakter van het landschap en de biodiversiteit. Dankzij de subsidie gaat de gemeente extra uitvoering geven aan het natuurbeheerplan en is er de komende twee jaar extra geld om het landschap in het buitengebied mooier te maken en onderhoud te borgen.

Corina Blommendaal

Binnen de gemeente zijn twee landschapscoördinatoren werkzaam. Het noordelijke gebied van de gemeente, zoals Maarn, Maarsbergen, Overberg en de noordkant van Driebergen, Doorn, Leersum en Amerongen valt onder Mathilde Krijgsman en voor het zuidelijke gedeelte van deze dorpen is Walter Jaaltink het aanspreekpunt. Beiden zijn natuurliefhebbers en -kenners in hart en nieren. Via de Gooyerdijk tussen Doorn en Langbroek rijden we via de Zandweg richting Leersum. We zien veel eikenbomen met de eikenprocessierups op de Gooyerdijk. ,,Nu er zoveel rupsen zijn, roept men dat er teveel eiken zijn aangeplant", zegt Jaaltink. ,,Dat is niet zo. Er zijn te weinig andere elementen, zoals insecten en vogels. De eik is juist één van de ecologisch meest waardevolle bomen, want er zit het meeste leven in en er komen heel veel beestjes op af. Maar om de biodiversiteit te upgraden, zijn er bloeiende bermen nodig en is er meer afwisseling nodig in het landschap."

DIVERSITEIT Binnen de gemeente Utrechtse Heuvelrug zijn veel verschillende soorten landschap en de inrichting in het noordelijke deel is heel anders dan in het zuidelijke deel. ,,In het noorden zie je veel meer valleilandschap en in het zuiden het kampenlandschap, richting het rivierenlandschap", vertelt Krijgsman. ,,Met de overgang naar de Heuvelrug, het is een prachtig en gevarieerd gebied. De percelen zijn per gebied verschillend ingericht, met smallere of juist bredere percelen, vaak begrensd door houtwallen." Kleine bosjes en boomwallen bieden beschutting aan zangvogels en luwte aan libellen en vlinders. En lanen zijn belangrijk als verbindingsroute voor vleermuizen. Je ziet aan de soorten bomen die op de houtwallen staan of deze zijn opgebouwd uit klei of uit zand. ,,Wilgen groeien prima op klei, maar niet op zand", legt Jaaltink uit. ,,Vroeger werden ze langs sloten geplant om de slootkant vast te houden en werden de takken gebruikt om kachels en ovens te stoken. Vroeg in het voorjaar geven de wilgenkatjes al stuifmeel waar insecten op af komen. Daarom is aanbod van allerlei soorten voedsel voor verschillende dieren heel belangrijk. De landschapselementen spelen daarin mee. Alleen is het niet de hoofdfunctie van waaruit ze destijds neergezet werden. Toen ging het puur om functionaliteit." Waar vroeger veel biodiversiteit was, is er inmiddels veel verdwenen. Dit heeft te maken met de manier van werken van de boeren maar ook met het feit dat men een tijd lang 'georganiseerd' landschap belangrijk vond. ,,Nu gaan we wat er vroeger was weer aanleggen, onderhouden en compleet maken, zoals de poel hier aan de Zandweg", legt Krijgsman uit. ,,Nu poelen niet meer voor het vee worden gebruikt, vinden veel boeren ze niet meer nuttig en worden ze niet in stand gehouden. Maar poelen zijn belangrijk voor amfibieën, zoals salamanders, padden en kikkers. Rondom een poel zie je vaak verschillende distelsoorten, daar zitten vlinders op, er zijn vogels, bijen. Hele groepen planten en dieren ondersteunen elkaar in feite. Daarom willen wij de poelen in stand houden en daar is onderhoud voor nodig." Boeren kunnen een agrarische beheersvergoeding aanvragen om hier aan mee te werken. Info: Mathilde.Krijgsman@heuvelrug.nl