Gelukkig nieuwjaar

Volgende week gaan we met z'n allen weer een nieuw jaar in. De kerstdagen liggen achter ons, maar de vette hapjes zijn er nog. Appelbeignets, oliebollen met en zonder rozijnen, zelfgebakken door oma of gehaald bij de eerste de beste oliebollenkraam op de hoek. Om het jaar knallend af te sluiten staat er ook nog een grote fles champagne. Een traditie die al lange tijd bestaat, al zeker zo'n 4000 jaar.

We vieren de komst van een nieuw jaar. Het jaar waarin er eindelijk gestopt zal worden met roken of iemand eindelijk eens meer gaat sporten. Goede voornemens die van oudsher helemaal niet met Oud en Nieuw gemaakt moeten worden. Deze traditie is juist weer gekoppeld aan die van Pasen. Toch worden er elk jaar weer halsstarrig goede voornemens hardop uitgesproken die veelal in de eerste, soms tweede week van januari sneuvelen.

Het vieren van de komst van een nieuw jaar is veelal gekoppeld aan een vruchtbare periode. Rond 1 maart vierden de Romeinen het nieuwe jaar (voor het invoeren van de kalender zoals we die nu kennen). De komst van de lente vieren we nu niet meer zo uitbundig, maar vroeger was het een tijd om te vieren dat de grond weer vruchtbaar was en de dagen weer langer werden. Door de tijd heen is het ingaan van het nieuwe jaar ook vaak gekoppeld aan het offeren van dieren. De Germanen hadden bij hun feest ook grote vuren en natuurlijk veel eten en drinken.

De dieren werden geofferd (en opgegeten) om demonen te verdrijven. Want, de periode tussen eind december en begin januari was immers de periode van de hergeboorte van de zon en het ontwaken van de natuur. Dat we nu het nieuwe jaar laten beginnen op 1 januari hebben we te danken aan Julius Caesar. In 46 voor Christus stelde hij vast dat 1 januari het begin van elk nieuw jaar was. Julius Caesar staat dus eigenlijk aan het begin van deze westerse traditie. Het 'probleem' was alleen dat de kerk zich afzette tegen heidense rituelen. Net als met carnaval heeft de kerk destijds een christelijke betekenis gegeven aan de anders heidense feestdag.

Maar hoe zit het dan met elkaar de beste wensen wensen? De meeste mensen gunnen elkaar een voorspoedig en welvarend nieuwjaar. Daar is absoluut niets mis mee, maar om nu werkelijk iedereen die je tegenkomt het beste te wensen.. Het lijkt een overblijfsel van vroeger, toen men de ander geld gaf als hij/zij de aanhoorder het beste toewenste. Het is niet moeilijk om je voor te stellen dat deze praktijken op een gegeven moment de spuitgaten uitliepen en je niet zomaar over straat kon.

Tegenwoordig worden dit soort 'beste wensen' stiekem nog steeds verkocht door krantenbezorgers die aanbellen en je een kaartje overhandigen met hun voorgedrukte gelukwens. Zo blijken alledaagse, periodieke gebruiken toch nog eens hun voetsporen in de geschiedenis te hebben. Wat is het toch een mooi vak. Zonder er ook maar iets voor terug te willen wens ik eenieder (weer) een mooi nieuw jaar. Maak er iets moois van. Proost!

Stephanie van Baggem