Onder het dak van de hemel

DOORN - ,,Wat ik zou missen, als ik mijn Byzantijnse achtergrond zou loslaten?’’ Dirigent Grigori Sarolea (44) valt even stil, als hem de vraag wordt gesteld. Het antwoord van de Doornaar is even verbluffend als welbespraakt: ,,een meer dan duizend jaar oud spiritueel theater, onder het dak van de hemel’’. Voor Sarolea is dat geen boekenwijsheid maar pure beleving.

door Michiel Schaaij

Religieuze handelingen uit de late oudheid hebben de tand des tijds ruimschoots overleefd. Ook in Nederland herinneren oosterse riten en koormuziek aan de godsdienst van het vergane Byzantijnse rijk. De symboliek en gelaagdheid van die erfenis zou Sarolea voor geen goud willen missen. Hij is een gedreven man, die op een zonnige namiddag graag even tijd vrij maakt voor een interview. Met zijn tweejarige zoontje Jorian komt hij ontspannen naar de Sint Martinuskerk gewandeld. Daar verzorgt Sarolea op zondagmiddag 8 mei een optreden met 25 tot 30 zangers van het Utrechts Byzantijns koor. Hij zwaait al bijna twee decennia de scepter over het UBK en kan er maar geen genoeg van krijgen. Byzantijnse koormuziek is een tijdloos verschijnsel, met een imago van kaarslicht, de geur van wierook en een mysterieuze bezieling. ,,Sfeervol, authentiek en liefdevol’’, zo omschreef de recensent van dagblad Trouw een cd van het Utrechts Byzantijns koor.

Sarolea kreeg die religieuze beleving met de paplepel ingegoten. Zijn vader en moeder ontmoetten elkaar in een Byzantijns kerkje in Den Haag. Later trouwden ze op z’n Byzantijns en als vanzelfsprekend lieten ze de kleine Grigori Byzantijns dopen. Inmiddels is dat kleine Haagse jongetje zelf vader geworden en leeft hij zijn gevoel voor muzikale spiritualiteit uit bij het Utrechts Byzantijns koor. ,,Mijn zangers zijn mijn instrument’’, zegt Sarolea. ,,Soms jut ik ze op, soms ben ik subtiel. Net als bij het opvoeden van een kind gaat het er om, dat je iets losmaakt. Als dat tijdens een optreden lukt, gebeurt er bij het publiek óók iets.’’ De wederzijdse klik die dan ontstaat, geeft zijn concerten een meerwaarde.

Toch ziet de jonge dirigent zichzelf niet als de bevelhebber van zijn koor. ,,Ik ben niet de baas, maar een bemiddelaar tussen zangers en luisteraars’’, zegt hij. Volgens Sarolea staat het publiek centraal bij uitvoeringen van het Utrechts Byzantijns koor. Cd-opnamen in een studio vindt hij eigenlijk een ramp, omdat toehoorders ontbreken. Bij zijn optreden in Doorn hoeft Sarolea zich daarover geen zorgen te maken. De sfeer in de Sint Martinuskerk omschrijft hij als spiritueel en diep, maar tegelijkertijd familiair en ontspannen. Sarolea heeft een bijzondere band met het Doornse Rooms-katholieke kerkje opgebouwd. Hij trad er al eerder met het UBK op en liet er de jonge Jorian dopen. ,,De Martinuskerk heeft iets speciaals. Als het aan mij ligt, wordt het optreden van het Utrechts Byzantijns koor een jaarlijkse traditie’’, aldus Sarolea. Het komende concert heeft ook om een andere reden een bijzonder tintje, want het UBK viert dit jaar zijn 60-jarig bestaan.

Het optreden in de Sint Martinuskerk begint zondag om 15.00 uur.