'Meld explosieven bij de politie'

LEERSUM In de Leersumse bibliotheek luisterden vrijdag zo'n 25 mensen geboeid naar het verhaal van kapitein Hans van der Zwet over het werk van de Explosieven Opruimingsdienst. Hij was daar op uitnodiging van De Tijdlijn van Leersum vanwege de raakvlakken met geschiedenis en archeologie in het werk van de dienst.

Edith Hazelzet

Dagelijks zijn er vanuit de Explosieven Opruimingsdienst (EOD) nog tientallen militairen bezig met de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog. Dit bijzondere onderdeel van defensie spoort explosieven op, identificeert en ruimt deze. Dit gebeurt ruim 2.500 keer per jaar. Het gaat vooral om conventionele explosieven, maar soms ook om geïmproviseerde (vuurwerk)bommen. Dit doet de dienst op het land, op en in het water, zowel in Nederland als in overzeese gebiedsdelen en tijdens missies. Ook wordt de EOD ingezet ter bestrijding van criminaliteit, terrorisme en bij verdachte pakketjes. Er werken ruim 150 man, met als motto: 'Veiligheid voor allen'.

24/7 De EOD is paraat en heeft een eigen meldkamer, bedoeld voor de politie - niet voor burgers. Binnen vijf minuten na een melding kan er een team op weg zijn. Er wordt gewerkt vanuit Den Helder (maritiem) en Soesterberg (grondgebonden). In de zuidelijke helft van Nederland is tijdens WOII aanzienlijk meer gebombardeerd, en daar worden dan ook de meeste explosieven aangetroffen. Het aantal meldingen stijgt, mede doordat de economie goed draait: ,,Bij de grote infrastructurele projecten die nu uitgevoerd worden, zetten aannemers vaak burgerfirma's in om explosieven te zoeken. Zij mogen echter niet ruimen."

ONTPLOFFING Dat zoeken gebeurt in eerste instantie in de databases van de RAF en de US Army: ,,Zij hielden gedetailleerd bij waar ze gingen bombarderen, wat en hoeveel er gedropt werd bij het doelwit en mogelijk afgeworpen onderweg. Ook de Duitsers hadden prima kaartmateriaal waar exact zij mijnenvelden aanlegden en dergelijke." Als de EOD bij een explosief komt, schat de teamleider in wat voor type het betreft, en of het demontabel of verplaatsbaar is. In het laatste geval wordt het tot ontploffing gebracht op speciale terreinen. ,,Kan dit niet dan gebeurt het ter plekke, maar dat is zeldzaam." De categorie van het explosief bepaalt de tijd waarbinnen het moet worden geruimd.

ZWARE WISSEL Bij de dienst werken voornamelijk mensen met een passie voor techniek: ,,Zij willen precies weten hoe alles werkt, en dat is natuurlijk ook een voorwaarde voor dit vak. Je ziet al heel snel wie er gevoel voor heeft en wie niet. Verder trekt het werk een zware wissel op je. Je hebt te maken met ploegendiensten, missies, oefeningen en cursussen." Zelf ruimt Van der Zwet niet meer. Als stafofficier nationale operaties zorgt hij voor coördinatie en faciliteert hij ruimingen. Hij onderhoudt de contacten met alle betrokken partijen zodat het team zich kan concentreren, en er veilig gewerkt kan worden. Ook bij de beveiliging van grote evenementen is de EOD betrokken: ,,We hebben het extra druk door alle WOII-herdenkingen. En volgend jaar met het Songfestival."

FASCINEREND ,,Munitie blijft mensen op een of andere manier fascineren. Ik begrijp persoonlijk niet, dat je van zoiets gevaarlijks je hobby wilt maken," aldus Van der Zwet. De nieuwste hype op zoekgebied is het zogenaamde magneetvissen. ,,Dit bezorgt ons enorm veel werk. Mensen, vaak jongeren, hebben geen idee wat ze boven water halen. Bovendien zet je een magneetveld in werking, die met een beetje pech een slagpin lostrekt."

Gezien het grote aantal onontplofte explosieven in Nederland, gebeuren er relatief weinig ongelukken mee. ,,Maar meld explosieven altijd bij de politie," roept de kapitein op.